Konferencja pokojowa w Paryżu 1919-1920
Konferencja Pokojowa w Paryżu 18 grudnia 1919 - 21 stycznia 1920
W dniach 18 grudnia 1919 – 21 stycznia 1920 w Paryżu odbyła się konferencja pokojowa kończąca I wojnę światową. Wzięli w niej przedstawiciele 27 państw zwycięskiej koalicji (rządom „Państw Centralnych”: Niemiec, Austro-Węgier wspieranych przez Bułgarię i Turcję przedłożono jedynie postanowienia celem podpisania). Reprezentantami Polski byli Ignacy Jan Paderewski, Roman Dmowski i Władysław Grabski. Z powodu podpisania przez rząd bolszewicki osobnego traktatu z Niemcami w marcu 1918 roku (Traktat Brzeski), co było złamaniem porozumień między państwami Ententy, nie zaproszono przedstawicieli Rosji. Dyskusje na temat porządku politycznego po zakończeniu wojny odbywały się w czasie posiedzeń plenarnych, jednak miejscem podejmowania najważniejszych decyzji była Rada Najwyższa (Rada Dziesięciu), do której należeli przedstawiciele (premierzy i ministrowie spraw zagranicznych) Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch i Japonii. W czasie trwania zjazdu, przedstawiciele Włoch (z powodu braku uwzględnienia interesów tego państwa) oraz Japonii (ze względu na tematykę odbiegającą od problemów tego państwa) opuścili zebranie.
Rezultatem obrad konferencji paryskiej był traktat z Niemcami i państwami Ententy podpisany 28 czerwca 1919 w Wersalu (Paryż). Porozumienie liczące 440 artykułów regulowało przebieg granic w Europie oraz wyznaczało ramy działalności powojennych Niemiec. Nad utrzymaniem pokoju na świecie odpowiedzialna była Liga Narodów, która pełniła rolę mediatora w rozwiązywaniu przyszłych konfliktów między państwami. Na mocy traktatu dokonano podziału trzech przedwojennych mocarstw: Niemiec, Austro-Węgier oraz Turcji. Powstały nowe państwa: Czechosłowacja oraz Jugosławia. Odrodziła się Polska. Traktat regulował kwestie kolonii niemieckich (przyłączono do Wielkiej Brytanii, Francji i Japonii) oraz tureckich (mandat francuski i brytyjski). Z najważniejszych terytoriów, dotychczas wchodzących w skład Niemiec, Alzację i Lotaryngię przyłączono do Francji (zachowując w relacjach państwo-Kościół konkordat). Zarządzono także plebiscyty decydujące o podziale Szlezwiku, Górnego Śląska, Warmii i Mazur. Obszar Gdańska oraz pobliskich gmin ustanowiono Wolnym Miastem. Traktat regulował również sprawy związane z organizacją niemieckich sił zbrojnych (maksymalnie 100 tys. żołnierzy, zakaz posiadania samolotów bojowych, czołgów, okrętów podwodnych z wyjątkiem sześciu pancerników, dwunastu niszczycieli i torpedowców). Rząd Niemiec miał zapłacić kontrybucję wojenną.
Bibliografia
Traité de Paix entre les Puissances alliées et associées et l’Allemagne signé à Versailles le 28 juin 1919, Publication du ministère des Affaires étrangères, Imprimerie nationale, 1919; Alain Jean-Claude, Le nouvel ordre international et l’Europe de Versailles, La Première Guerre mondiale, Flammarion, 1991; Becker Jean-Jacques, Le traité de Versailles, PUF « Que sais-je ? », 2002.