Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu

Z e-ncyklopedia

Racibórz leży w dorzeczu górnej Odry. Miasto o bogatej historii, zostało założone przez księcia opolskiego Kazimierza. Przed 1246 rokiem prawdopodobnie otrzymało prawo niemieckie. Został tu też zbudowany kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, według tradycji w 1205 roku. We framudze okna prezbiterium znajdował się zapis tej daty. Fragmenty prezbiterium - styl architektoniczny - pochodzą z połowy XIII wieku. Głównymi fundatorami kościoła parafialnego byli raciborscy mieszczanie.

Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi z 1285 roku. Wtedy to ogłoszono w kościele decyzję biskupa wrocławskiego Tomasza II o obłożeniu klątwą księcia wrocławskiego Henryka IV. W tym dokumencie został wymieniony proboszcz Bogusława oraz wikarzy Jan, Bernard, Henryk i Tomasz. Dlatego uzasadniony wydaje się pogląd, że skoro parafia liczyła tylu duchownych, to kościół musiał istnieć od dość dawna, a liczba wiernych była zapewne duża. Na podstawie bulli papieża Innocentego IV dla diecezji wrocławskiej z 1245 roku można stwierdzić prawdopodobieństwo istnienia kościoła farnego w chwili wydania dokumentu. Także data budowy kościoła, którą się podaje jest bardzo prawdopodobna.

Kościół jest murowaną budowlą gotycką. Istniejący dziś kościół w 1241 roku był zniszczony przez Tatarów oraz czterokrotnie przez pożar. Kościół ten uległ też wielokrotnie przekształceniom, lecz zachował zasadniczy kształt od czasu gruntownej przebudowy po pożarze w 1300 roku. Z tego okresu do dzisiejszych czasów zachowała się jego główna bryła, którą tworzy trójprzęsłowa hala z wydłużonym prezbiterium. W prezbiterium możemy podziwiać żebrowe sklepienie gwiaździste, natomiast zachodnia część naw ukazuje nam w chwili obecnej osiemnastowieczne sklepienie kolebkowe z lunetami. Najważniejszą częścią prezbiterium jest ołtarz główny wykonany w stylu barokowym przez Salomona Steinhoffa w 1656 roku. Jego centralną częścią jest obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Natomiast po bokach obrazu, w półokrągłych niszach znajduje się wiele rzeźb świętych. Piękną ozdobą prezbiterium były rzeźbione drewniane stalle, czyli miejsca do siedzenia w czasie nabożeństw dla członków kapituły, lecz uległy zniszczeniu podczas wojny. Fundatorem ołtarza było Bractwo Literackie. Nie wiadomo niestety, kto jest twórcą pierwszego głównego ołtarza i obrazów. W kościele znajduje się także 12 barokowych ołtarzy bocznych, ambona oraz organy.

W XV wieku rozpoczęto inwestycje przy kościele, na które miały wpływ dwie sprawy - przeniesienie w 1416 roku kapituły kanonickiej z kaplicy zamkowej do kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz konflikt polsko-niemiecki związany z językiem głoszonych kazań. Ten zatarg właśnie stał się przyczyną nowych inwestycji przy kościele. Od strony południowej prezbiterium dobudowano kapitularz ze skarbcem i biblioteką, którego centralną częścią jest sala kapituły. W 1426 roku w zachodniej części została dobudowana tzw. kaplica polska.

W 1945 roku całe wnętrze kościoła uległo ogromnemu zniszczeniu. Spalił się też dach i hełm wieży. W 1947 roku rozpoczęto odbudowę kościoła i już 18 sierpnia 1949 ks. infułat Bolesław Kominek dokonał jego uroczystego poświęcenia. 13 listopada 1951 przybył do kościoła farnego kard. Stefan Wyszyński, który odprawił tam Mszę świętą i wygłosił kazanie. W 2015 roku kościół obchodził 900-lecie swojego istnienia.

Proboszczowie

Bibliografia

J. Kantyka, Racibórz. Zarys rozwoju miasta, Katowice 1981, s. 104-108; P. Newerla, Dzieje Raciborza i jego dzielnic, Racibórz 2008.