Kościół pw. Trójcy Świętej i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Opolu

Kościół franciszkanów p. w. Trójcy Świętej i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Pierwsza wzmianka o osadzeniu franciszkanów w Opolu pochodzi z 1236 roku kiedy zostali oni przyjęci przez księcia wrocławskiego Henryka Brodatego. Rozmojowi zgromadzenia w Opolu przeszłodził najazd tatarów w 1241 roku. W 1248 roku książę opolski Władysław I dokonał drugiej fundacji. Jego następcy odnosili się do niej nie mniej życzliwie. Wystawili zakonnikom w XIII i XIV wieku murowany, gotycki kościół z klasztorem położonym przy narożniku rynku, a podziemie upatrzyli sobie na rodzinne mauzoleum, w którym chowano opolskich książąt od 1313 do 1497 roku.

W 1556 roku protestanci dokonali dewastacji i grabieży mienia świątyni. W latach 1632-1636 Szwedzi dokonali zniszczenia kościoła. Później król pruski Fryderyk podarował kościół w 1820 roku niemieckiej gminie protestanckiej. Dnia 6 lipca 1945 czynniki państwowe przyznały uszkodzony kościół pierwotnym polskim gospodarzom. W latach 1951-1954 prace konserwatorskie przywróciły wnętrze kościoła do pierwotnego stanu.

Budowla orientowana i trzynawowa, pierwotnie bazylikowa, składa się z prezbiterium, pochodzącego z około 1280 roku i z korpusu ukończonego około 1320 roku. Prezbiterium jest stosunkowo długie, czteroprzęsłowe i prosto zamknięte. Halowy korpus kościoła posiada również cztery przęsła założone na planie wydłużonego prostokąta. Cała budowla jest opięta dwuspadowymi przyporami. Najstarszą częścią kościoła jest prezbiterium, wykazuje bowiem wendyjski układ cegieł. Jest najstarszą użytkową konstrukcją architektoniczną starego Opola, wyposażoną w kamienne przeźrocza w oknach, o formach wczesnogotyckich. W murach nawy zachowały się ościeża gotyckie, natomiast okna są zakończone półkoliście. Do korpusy przylegają między przyporami dwie kaplice: renesansowa z XVI w. i gotycka z końca XIV wieku.

Wnętrze kościoła

Do wnętrza kościoła prowadzi gotycki przedsionek dobudowany między dwoma przyporami. Jest jednoprzęsłowy, nakryty sklepieniem gwiaździstym z żebrami o przekroju gruszkowym, z kamiennym zwornikiem z XV w. Główny ołtarz przedstawia scenę koronacji Matki Bożej przez Trójcę Świętą, którą adoruje św. Franciszek z Asyżu. Scena jest silnie wypukło rzeźbiona, całe pole otacza starannie profilowana opaska. Nad nią występuje bogaty ornament roślinny z kartuszem. Na predelli widnieje łaciński napis, który w przekładzie polskim brzmi; „Ku czci Królowej Zakonu Franciszkańskiego Bracia Opolscy zbudowali niniejszy ołtarz w Roku Jubileuszowym Niepokalanego Jej Poczęcia 1945”. Myślą przewodnią kompozycji ołtarza jest gloryfikacja Matki Bożej Wniebowziętej. Ołtarz jest wysoki na 15 m i szeroki na 8 m.

Do prezbiterium przylega nawa. Jej wnętrze ukształtowane jest przy pomocy par filarów, które wzniesiono po pożarze w roku 1739 . Znajdują się tutaj dwa ołtarze: św. Antoniego Paderewskiego, autorstwa Karola Hoeflera z 1949 roku oraz św. Franciszka z 1958 roku. Warto zwrócić uwagę, że ten obraz stanowi zasłonę drugiego obrazu, którym jest wizerunek Matki Bożej Bolesnej.

Spośród kaplic przylegających do korpusu kościoła wyróżnia się osobliwym akcentem kaplica św. Anny, czyli Piastowska. Kaplica wzniesiona została przez Bolesława I w 1309 roku. Do kaplicy prowadzi renesansowy portal z rozskrzydlonym orłem w koronie, którego napastują dwa lwy – symbol walki zaborczej. Kaplica wykazuje metrykę gotycką; jest cennym zabytkiem na Opolszczyźnie o znaczeniu historycznym, kulturowym i artystycznym. W kaplicy zachowały się nagrobki, rzeźbione w kamieniu, które przedstawiają Piastów opolskich. Z nagrobków przemawia gotowość rycerska i majestat władzy książęcej. Płyty pamiątkowe informują o udziale Piastów w fundacjach, a płyty nagrobne oraz podziemia świadczą, że Piastowie opolscy wybrali kaplicę na mauzoleum rodzinne. Kaplica Św. Anny jak niegdyś w dalekim średniowieczu, tak i dziś wiernie wypełnia swoje zadanie: pilnie strzeże powierzonych jej prochów, a przede wszystkim przypomina historyczne powiązanie Opolszczyzny z wielowiekową Piastowską Polską. Kościół pięknie komponuje się z otaczającym miastem leżącym nad rzeką Odrą i przyciąga wielu turystów.

Przełożeni

zakonnicy pełniący urząd przełożonego konwentu opolskiego

o. Korneliusz Czech – prezes, gwardian (1945-1956)
o. Daniel Michalski – gwardian (1956-1959)
o. Korneliusz Czech – gwardian (1959-1961)
o. Stefan Hawlicki – gwardian (1961-1962)
o. Piotr Szymczak – gwardian (1962-1963)
o. Teodor Turczyński – gwardian (1963-1967)
o. Arkadiusz Tobolski – gwardian (1967-1974)
o. Ludwik Nowicki – gwardian (1974-1977)
o. Jakub Kubica – gwardian (1977-1980)
o. Benigny Piechota – gwardian (1980-1989)
o. Modest Wieczorek – gwardian (1989-1991)
o. Tadeusz Goj – gwardian (1991-1998)
o. Krescencjusz Rutowicz – gwardian (1998-2004)
o. Iwon Siekierka – gwardian (2004-2005)
o. Piotr Mędrak – gwardian (2005-2007)
o. Klemens Waśkowski – gwardian (2007-2010)
o. Hubert Zabłocki – gwardian (2010- )

Bibliografia

O. Edward P. Frankiewicz, Kościół i klasztor franciszkanów w Opolu, Opole 1988; Kaplica piastowska w Opolu, red: H. Giemza, Opole; Kaplica piastowska w Opolu, red. D. Pecold, Wrocław 1963.