Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Dusznikach-Zdroju
Kościół parafialny w obecnej, barokowej postaci pochodzi z lat 1708 - 1730, ale jego historia sięga średniowiecza. Pierwotny kościół pw. św. Jakuba wzmiankowano w 1324 roku, a w latach 1571 - 1576 został przebudowany w stylu późnogotyckim. W XVIII wieku zbudowano go od podstaw, powiększając i zmieniając orientację. Z dawnej budowli zachowały się dolne partie wieży i fragmenty kaplicy Męki Czyśćcowej (na prawo od wejścia, z dwoma narożnymi przyporami) - dawniejsze prezbiterium. W 1844 roku kościół spłonął, ale został szybko odbudowany. Z tego okresu pochodzi m.in. hełm wieży.
Kościół dusznicki ma prostą, oszczędną w formie architekturę. Jest jednonawowy, nakryty sklepieniem kolebkowym. Posiada barokowe wyposażenie. Ołtarz główny, trzy ołtarze boczne, ambona i umieszczona symetrycznie do niej grupa rzeźbiarska (Zrzucenie św. Jana Nepomucena do Wełtawy) oraz figur świętych na chórze muzycznym i osiem figur apostołów powstały w latach 1718 - 1730. Twórcą ołtarza głównego i ambony, a być może całego zespołu, jest artysta pochodzący ze Szwabii - Michał Kossler. Polichromie rzeźb są wtórne, a wykonali je w latach 1853 - 1856 malarze Hank i Fuchs. W 1791 roku w ołtarzu głównym umieszczono obraz wybitnego czeskiego malarza Piotra Brandla, który przedstawia patronów kościoła w scenie pożegnania. Najciekawszy z ołtarzy bocznych jest ołtarz 14 Świętych Wspomożycieli. Jest to jedyny taki ołtarz w diecezji świdnickiej. W centralnej płaskorzeźbie przedstawiona jest Maryja Niepokalana, Niewiasta z Apokalipsy, stojąca na kuli ziemskiej, którą oplata wąż. Maryja jest przedstawiona z rękoma skierowanymi w stronę cierpiących w czyśćcu grzeszników. Dookoła niej orędownicy w codziennych sprawach, a kościele dusznickim jest ich 15. Pozostałe ołtarze są poświęcone św. Annie i Ukrzyżowaniu.
Najsławniejszym elementem wyposażenia tego kościoła jest unikatowa ambona w kształcie wielkiej ryby ze skręconym ogonem i z otwartą paszczą, z wnętrza której wygłaszano kazania. Taka forma ambony spotykana jest na Łużycach, w Saksonii i w Czechach. Na Śląsku są jedynie dwie podobne, ale znacznie skromniejsze (na Dolnym Śląsku w małym wiejskim kościółku w Dobroszowie w sercu Wzgórz Strzelińskich). Nawiązują do biblijnej przypowieści o ocaleniu proroka Jonasza przez wielką rybę (scena Wrzucenie Jonasza do morza przedstawiona jest na płaskorzeźbie na drzwiach ambony). Ambonę zdobią liczne rzeźby - postacie ewangelistów, Wizja Ezechiela (prorok i postacie wstające z grobów0, figury czterech ojców Kościoła i - w zwieńczeniu - Chrystusa, z którego ran spływa krew do kielicha. Postacie Jonasza, Ezechiela i Chrystusa wiążą się z wątkiem Zmartwychwstania (wyplucie żywego proroka po trzech dniach przez rybę uważa się za prefigurację Zmartwychwstania). Pozostałe figury obrazują interpretacje i głoszenie Słowa Bożego I Eucharystię. Ambona powstała w latach 1720 - 1722 z fundacji rady miejskiej, za czasów proboszcza ks. Jan Franciszka Heinela, który był fundatorem prospektu organowego.
W prezbiterium umieszczona jest kamienna chrzcielnica z 1560 roku i jedynie ona pochodzi ze starego kościoła.
Przed kościołem stoi pomnik św. Jana Nepomucena z 1722 roku oraz św. Jana Pawła II. Na murze kościoła po prawej stronie wmurowana jest tablica upamiętniająca pobyt ks. Karola Wojtyły, późniejszego papieża Jana Pawła II, na Ziemi Kłodzkiej (5 lipca 1955 ks. Wojtyła odprawił w tym kościele mszę św.). Na dawnym cmentarzu przykościelnym znajdują się trzy nagrobki z XIX wieku zmarłych tu polskich kuracjuszy.
Patrz również:
Bibliografia
W. Brygier, T. Dudziak, Ziemia Kłodzka. Przewodnik dla prawdziwego turysty, Pruszków 2010; R. Nowacki, Duszniki Zdrój, Opole 2005; A. Kurek-Perzyńska, M. Perzyński, Duszniki Zdrój jakich nie znacie, Wrocław 2015.
| |||||