Klemens IV

Klemens IV (ok. 1195-1268), papież

Guy Folques urodził się ok. 1195 w Saint-Gilles-sur-Rhone (Prowansja). Jego ojciec był prawnikiem, który po owdowieniu został Kartuzem. Choć początkowo był rycerzem, poszedł w ślady ojca i skończył prawo cywilne i kanoniczne w Paryżu. Ożenił się, a jego żona urodziła mu dwie córki. Jedna wyszła za mąż, a druga została zakonnicą. Jako znany prawnik znalazł się u boku Ludwika IX, króla Francji, którego niebawem stał się zaufanym doradcą. Po śmierci żony (ok. 1247) wstąpił do stanu duchownego. Papież Aleksander IV już 19 X 1257 wybrał go na biskupa Le Puy. Jego kariera kościelna nabrała tempa. W 1259 został arcybiskupem Narbonne. Kapelusz kardynalski otrzymał z rąk Urbana IV w XII 1261 (1262?), stając się kardynałem-biskupem Bazyliki św. Sabiny na Awentynie. W 1263 odbył podróż do Anglii, Walii i Irlandii jako legat papieski, aby poprzeć Henryka III, króla Anglii, w walce z angielskimi baronami. Po śmierci Urbana IV kardynałowie zebrali się na konklawe w Perugii i po 4 miesiącach wybrali Guy’a Folquesa in absentia, który był w podróży powrotnej do swojego biskupstwa ze swej misji w Anglii. Koronowano go 15 II 1265 i przyjął imię Klemens IV. Rezydował najpierw w Perugii, a później w Viterbo. Z powodu wrogiej postawy mieszkańców Wiecznego Miasta nigdy nie przybył do Rzymu. Klemens IV przez większą część swojego pontyfikatu zabiegał, współpracując z Francją, o usunięcie pozostałości rządów Hohenstaufów w Italii i na Sycylii. Nakłonił Karola I Andegaweńskiego, by zajął Rzym zanim uczyniłby to Manfred, król Sycylii. 4 XI 1265 wydał bullę zatwierdzającą władzę Karola I w Królestwie Obojga Sycylii, a 6 I 1266 wyznaczeni przez papieża kardynałowie dokonali koronacji w bazylice św. Piotra w Rzymie. Klemens IV uzyskał pożyczkę dla Karola I od Kościoła francuskiego i bankierów z Toskanii i pomógł mu zgromadzić wojsko we Francji, gdzie ogłoszono krucjatę. Król Manfred zginął w bitwie pod Benewentem 26 II 1266. Jesienią kolejnego roku ostatni potomek Hohenstaufów– Konradyn podjął walkę z Karolem I Andegaweńskim w celu odzyskania panowania nad Włochami. Zajął Rzym 24 VI 1268, przyjęty życzliwie przez mieszkańców miasta. Jednak już 23 VIII tr. został pokonany w bitwie pod Tagaliacozzo i uwięziony. Ta sprawa stała się największą kontrowersją tego pontyfikatu, gdyż Karol I Andegaweński skorzystał z tytułu otrzymanego od papieża i oskarżył kilkunastoletniego Konradyna o obrazę majestatu i zburzenie pokoju. Na mocy wyroku sądowego ścięto go publicznie 29 X 1268. Papież nie nakłaniał do tego, ale też nie wstawił się za skazanym i odmówił mu prawa do chrześcijańskiego pogrzebu, nakładając na niego ekskomunikę. Mikołaja VIII zaniepokoił rosnący w siłę Karol I Andegaweński i jego roszczenia do tronu w Konstantynopolu. Wobec tej sytuacji cesarz zaczął prowadzić pertraktacje z papieżem w sprawie unii, mając nadzieję, że Klemens IV powstrzyma Karola I Andegaweńskiego. Obiecywał papieżowi zjednoczenie Kościołów. Ojciec Święty udzielił jednak poparcia królowi, który chciał uzyskać koronę cesarzy bizantyjskich, by przymusić do uległości Michała VIII. 27 VIII 1265 Klemens IV wydał bullę Licet ecclesiarum, która dawała biskupowi Rzymu prawo do wszystkich wakujących w kurii beneficjów. Był to kolejny etap centralizacji Kościoła Zachodniego. Klemens IV popierał krucjaty przeciwko Prusom. Wspomagał Alfonsa X Mądrego w jego akcji przeciwko Maurom w Hiszpanii i Afryce. Kanonizował Jadwigę Śląską. Za jego pontyfikatu św. Tomasz z Akwinu napisał Summę Teologiczną. Klemens IV zmarł w Viterbo 29 XI 1268 i został pochowany w klasztorze dominikanów S. Maria in Gradi poza murami miasta. W 1885 jego szczątki przeniesiono do Bazyliki S. Francesco alla Rocca.

Bibliografia

A. A. Chodyński, Papieże od Piotra ś-go aż po czas dzisiejszy, Kalisz 1903, s. 96; J. Mathieu-Rosay, Prawdziwe dzieje papieży, Warszawa 1995, s. 216-218; F. K. Seppelt, K. Löffler, Dzieje papieży, Warszawa 1995, s. 265; K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 210 212; A. Paolucci, Clement IV, [w:] F. J. Coppa, Encyclopedia of the Vatican and Papacy, London 1999, s. 89; M. Gryczyński, Poczet papieży, Poznań 2005, s. 158-159; J. N. D. Kelly, Encyklopedia papieży, Warszawa 2006, s. 274-275; R. Mongego, Leksykon papieży, Kraków 2008, s. 368.