Klasztor Sióstr Elżbietanek w Cieszynie

Klasztor Sióstr Elżbietanek w Cieszynie

Klasztor Sióstr Elżbietanek w Cieszynie powstał dzięki inicjatywie zamożnej wdowy Marii Frank, której córka złożyła śluby w tymże zakonie na terenie Wrocławia (28 października 1743 rok). Maria Frank miała okazję obserwować pracę sióstr we wrocławskim szpitalu (sama nakłoniła córkę do wstąpienia do tego Zgromadzenia) i postanowiła założyć klasztor w Cieszynie.

Pomimo początkowych trudności związanych z niechęcią władz zakonnych do założenia nowego zgromadzenia, uzyskano zgodę biskupa wrocławskiego. Siostry: Magdalena Glenk od Niepokalanego Poczęcia NMP i Ksaweria Frank od Ofiarowania Maryi w lipcu 1953 roku przyjechały do Cieszyna i rozpoczęły starania u władz państwowych na rzecz założenia klasztoru. Ostatecznie siostry nabyły za sumę 2 tysięcy 900 guldenów murowany dom należący wcześniej do niejakiego hrabiego Wilczka. Urzędowe przekazanie budynku nastąpiło 21 czerwca 1754 roku. Siostra Magdalena Glenk została pierwszą przełożoną klasztoru Sióstr Elżbietanek III ==Zakonu św. Franciszka w Cieszynie==

Klasztor Sióstr Elżbietanek w Cieszynie powstał dzięki inicjatywie zamożnej wdowy Marii Frank, której córka złożyła śluby w tymże zakonie na terenie Wrocławia (28 października 1743 rok). Maria Frank miała okazję obserwować pracę sióstr we wrocławskim szpitalu (sama nakłoniła córkę do wstąpienia do tego Zgromadzenia) i postanowiła założyć klasztor w Cieszynie.

Pomimo początkowych trudności związanych z niechęcią władz zakonnych do założenia nowego zgromadzenia, uzyskano zgodę biskupa wrocławskiego. Siostry: Magdalena Glenk od Niepokalanego Poczęcia NMP i Ksaweria Frank od Ofiarowania Maryi w lipcu 1953 roku przyjechały do Cieszyna i rozpoczęły starania u władz państwowych na rzecz założenia klasztoru. Ostatecznie siostry nabyły za sumę 2 tysięcy 900 guldenów murowany dom należący wcześniej do niejakiego hrabiego Wilczka. Urzędowe przekazanie budynku nastąpiło 21 czerwca 1754 roku. Siostra Magdalena Glenk została pierwszą przełożoną klasztoru Sióstr Elżbietanek III Zakonu św. Franciszka w Cieszynie.

W czasie wojny siedmioletniej miedzy Austrią a Prusami szpital cześciowo zamieniono na kwatery dla żołnierzy. Po dwunastu latach od założenia klasztoru siostry mogły już przenieść się do nowych cel nad pomieszczeniami chorych.

Pierwsza przełożona klasztoru Maria Glenk zmarła w roku 1776, a dwa lata później - Maria Ksaweria – córka pani Frank. W 1789 roku pożar zniszczył prawie cały Cieszyn, w tym szpital i klasztor Sióstr Elżbietanek. Wkrotce jednak siostry dzieki darowiznom i pomocy władz miasta odbudowały klasztor i szpital.

W połowie XIX w. siostry z Cieszyna posiadały już swoją filię zakonną w Jabłonkowie. Filia ta usamodzielniła się na podstawie dekretu biskupa Heinricha Förstera w 1863 roku. W tym czasie szpitla w Cieszynie przyjmował 75 pacjentów. Ze względu na bark mozliwości rozbudowy w centrum miasta, siostry podjeły decyzje o budowie szpitala w na nowym miejscu. Nowy szpital powstał w 1903 roku. Kierownictwo szpitala objął dr Edmund Matasek z Wiednia.

W 1906 roku Szpital Elżbietanek w Cieszynie uzyskał prawa szpitala publicznego, Powstało Kuratorium szpitala, jako organ prowadzący jego funkcjonowanie i konieczny dla utrzymania prawa zakładu publicznego.

W latach 1903 – 1953 do klasztoru wstąpiło 40 sióstr ( ogółem na terenie klasztoru przebywało 61 sióstr). Trudne, wymagające poświęcenia i ascezy życie klauzurowe sprawiało, że wiele kandydatek i nowicjuszek nie kończyło pozytywnie wstępnej formacji. Liczba profesek w klasztorze klauzurowym była ograniczona w zależności od potrzeb szpitala przyklasztornego. Cieszyński klasztor był przewidziany na 30 sióstr.

W okresie I Wojny Światowej szpital przeznaczony pierwotnie dla chorych kobiet i dzieci oddano na usługi dla rannych żołnierzy. Liczba pacjentów w tym czasie dochodzila do 200 osób.

Podział Śląska i Cieszyna pomiędzy Polskę a Czechy (1921) przyniósł w konsekwencji spadek liczby chorych w szpitalu, gdyż część z nich poddana była leczeniu na terenie Czech. W tym czasie szpital przeżywał trudny sytuacje finansową i cześciowo zmienił swój charakter; za drobną opłatą zaczęto przyjmować emerytów i starców.

W czasie okupacji Niemcy umieścili u Elżbietanek rannych jeńców wojennych. Bardzo wielu z nich siostry potajemnie uwolniły ze szpitala, kiedy tylko odzyskali zdrowie. Organizowały również pomoc dla ludzi najbardziej potrzebujących. Codziennie wielu osób otrzymywało w klasztorze pożywienie. Z pomocą księdza kapelana, Roberta Przewodnika, wysyłały do obozów koncentracyjnych żywność i lekarstwa.

W 1944 roku rząd niemiecki skonfiskował cały szpital wyjąwszy kaplicę, przygotowując szpital na przyjmowanie rannych żołnierzy. Niemcy opuścili szpital 3 maja 1945 roku rabując wszystkie urządzenia medyczne.

Po zakończeniu II wojny światowej, na mocy rozporządzenia o zwrocie majątku zajętego przez władze niemieckie, Siostry Elżbietanki cieszyńskie odzyskały prawo własności klasztoru i szpitala. Nowa władza pozwoliła na wznowienie działalności szpitala. W 1947 roku władze administracyjne pozbawiły go praw „publicznego szpitala”. 3 października 1949, specjalna Komisja na podstawie uchwały Rady Państwa z 1 października 1949 przejęła.

Przy konfiskacie siostrom pozostawiono pomieszczenia związane bezpośrednio z klasztorem, w tym kaplicę, a przejęto gospodarstwo rolne wraz z budynkami i inwentarzem. Dodatkowo zajęto budynki przy ulicy Przepilińskiego i w Cieszynie – Bobrku. Rozpoczął się również proces zwalniania sióstr – stanowiacych personel szpitalny.

Obecnie Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety III Zakonu Regularnego św. Franciszka ( elżbietanki cieszynskie) prowadzą:

• Centrum Medyczne Sióstr Elżbietanek - obejmujacy obejmujemy opieką pielęgnacyjną i leczniczą chorych z zaburzeniami zachowania.
• Dom Pomocy Społecznej „Betania dla osób w podeszłym wieku i przewlekle somatycznie chorych (od X 1991 roku).

Bibliografia

Kasperek Bronisława, Represje wobec Klasztoru Sióstr Elżbietanek w Cieszynie w okresie PRL, Katowice 2003, mgr, mps w Bibliotece WTL UŚ.