Kapliczki i krzyże przydrożne w Kamionce

Z e-ncyklopedia
Kamionka kapliczka1.jpg
Kamionka krzyz1.jpg

Kamionka jest od 1935 roku dzielnicą Mikołowa. Tereny obecnej Kamionki, wpierw jako śmiłowickiego przysiółku, a od 1812 roku jako samodzielnej wsi, przynależą do parafii św. Wojciecha w Mikołowie. Dopiero 27 lutego 1977 erygowana została samodzielna parafia św. Urbana Papieża i Męczennika.

  • Kapliczka „Pytlików” przy ul. Katowickiej

Fundatorem nieistniejącej już dzisiaj kapliczki, znajdującej się u zbiegu ul. Katowickiej z nowo wybudowaną wówczas DK 81 (Wisła – Katowice), był ktoś z rodu Pytlików. Nie są wiadome ani przyczyny, ani też dokładny czas powstania kapliczki. Szacuje się, że postawiono ją w drugiej połowie XIX lub też na początku XX wieku. Znajdowała się tam do roku 1966, gdyż została przeniesiona na ul. Porazińskiego i nieco rozbudowana. Była to niewielka kapliczka murowana o wymiarach ok. 2,5 x 3 m, otynkowana na szaro i o dwuspadowym dachu, na którym znajdowała się niewielka wieżyczka – sygnaturka. Drzwi, które miały wysokość połowy ściany frontowej, osadzone były od strony ul. Katowickiej. Latem kapliczka była otwierana, ale wejście było zabezpieczone niewysoką metalową bramką. W środku znajdował się ołtarz z figurą Matki Bożej. Kaplica była oddzielona od pola niskim drewnianym płotkiem. Warto wspomnieć, że znajdowały się przy niej niegdyś groby wojenne z okresu II wojny światowej. Po południowej stronie kapliczki był prawdopodobnie zbiorowy grób zbiorowy 19. Niemców, a po północnej dwa groby żołnierzy radzieckich. Groby żołnierzy radzieckich ekshumowano krótko po wojnie, zaś nie oznakowana mogiła żołnierzy niemieckich istniała aż do czasu budowy tzw. ślimaka. Według niektórych świadków, przeprowadzona wówczas próba ekshumacji, nie przyczyniła się do znalezienia tejże mogiły. Historia rozebrania kapliczki jest ściśle związana z powstaniem, najpierw kaplicy św. Urbana, zbudowanej z materiału rozebranej kapliczki, a później, na skutek rozbudowy, kościoła pod tym samym wezwaniem. Wydarzenie to upamiętnia figurka Matki Bożej stojąca po lewej stronie prezbiterium w kościele w Kamionce, a która niegdyś stała w tejże kaplicy.

  • Kamienna Boża Męka przy ul. Katowickiej (DK 81)

Kamienny krzyż przydrożny, tzw. Boża Męka, jest usytuowany po prawej stronie DK 81 w kierunku Katowic, na wysokości skrzyżowania z ul. Plebiscytową. Boża Męka została ufundowana w 1875 roku przez ówczesnych właścicieli okolicznych gruntów Jana Manowskiego i jego żonę, Józefinę z d. Tabor. Twórca jest nieznany. Krzyż jest wykonany z piaskowca. Na podstawie postumentu widnieje napis: Na pamiątkę świętego Jubileuszu w Roku 1875 Postawili tę bożą mękę Jan Manowski i Józefa żona . Nie ma do końca pewności, czy ów święty Jubileusz należy traktować jako Rok Jubileuszowy Kościoła Rzymskokatolickiego, zwanego też Rokiem Świętym, obchodzonego od 1300 roku co 25 lat z inicjatywy papieża Bonifacego VIII, czy też jako rok jubileuszowy związany z prywatnym jubileuszem fundatorów.

  • Neogotycka kaplica „Manowskich” przy ul. Katowickiej

Drugim charakterystycznym obiektem w Kamionce jest kaplica neogotycka. Kaplica jest drugą fundacją rodziny Manowskich, a została ufundowana 12 lat po Bożej Męce (1887) przez wdowę po Janie Manowskim. Po prawej stronie u dołu od wejścia jest wmurowana pamiątkowa tablica z wyrytą inskrypcją: Fundatorka tej Kaplicy Wdowa Josephina Manowski rodzona Tabor Kamionka 6 Wrzesień R: 1887 . Nie są do końca znane motywy tej fundacji, jednak wzmianka o wdowieństwie fundatorki oraz niedługi okres po śmierci męża (3,5 roku) wskazuje, że jest to pamiątka po jej mężu Janie. Jest ona umiejscowiona po lewej stronie DK 81 w kierunku Katowic, na wysokości posesji nr 99. Kapliczka znajdowała się pierwotnie kilka metrów od szosy. Obecnie na skutek poszerzenia drogi znalazła się bezpośrednio w jej sąsiedztwie. W początkach istnienia kapliczka pełniła rolę substytutu kościoła i odbywały się tam okazjonalnie niektóre uroczystości kościelne. Obecnie konieczny jest jej remont.

Bibliografia

A. Jojko, Kamionka, monografia historyczna, Mikołów 2006.