Tekst źródłowy strony Kalwaria Zebrzydowska

[[Plik:Kalwaria Zebrzydowska2.jpg|right|thumb]]
[[Plik:Kalwaria Zebrzyd1.jpg|right|thumb]]
[[Plik:Kalwaria Zebrzyd2.jpg|right|thumb]]
Kalwaria Zebrzydowska ufundowana przez Mikołaja Zebrzydowskiego jest jednym z głównych sanktuariów maryjnych i pasyjnych w diecezji krakowskiej. Posiada liczne kapliczki kalwaryjskie, które zostały wybudowane w latach 1600 - 1617.  Równolegle z rozbudową  kalwarii od 1607/1608 rozwijało się nabożeństwo pasyjne w postaci obchodów dróżkowych. W miejscach gdzie jeszcze nie było kaplic, funkcję stacji spełniały czerwone krzyże. Już w 1605 roku [[Paweł V|papież Paweł V]] nadał temu miejscu odpusty, które były ogłaszane podczas nabożeństw. W I połowie XVII wieku w obchodach odpustów uczestniczyło od 6 do 8 tys. pielgrzymów.  

Z biegiem czasu pielgrzymowanie do Kalwarii Zebrzydowskiej stało się zwyczajem. Jednak wydarzenie, które zadecydowało o rozwoju kultu na szeroką skalę nastąpiło w 1641 roku.  Na obrazie przedstawiającym Matkę Boską pojawiły się krwawe łzy płynące z jej oczu. Fakt ten został uznany za cud i jeszcze tego samego roku bernardyni umieścili obraz na Kalwarii w ołtarzu [[Św. Anna|św. Anny]] w kościele głównym. Zaczęto odprawiać przed nim msze, co prowadziło do jego jeszcze większego rozsławienia. Uwieńczeniem czci Matki Boskiej była koronacja cudownego obrazu w 1887 roku, której dokonał [[Dunajewski Albin|kard. Albin Dunajewski]]. To wydarzenie dodatkowo rozszerzyło kult maryjny i utwierdziło ruch pielgrzymkowy.

Pierwsza śląska pielgrzymka do Kalwarii Zebrzydowskiej miała się odbyć we wrześniu 1614 roku. Zorganizował ją książę cieszyński Adam Wacław. Opiekę nad pielgrzymami objął dominikanin o. Leonard, który był spowiednikiem książęcym. Wszyscy pielgrzymi byli ubrani w strój [[Bractwo Różańcowe|Bractwa Różańcowego]]. W orszaku szło kilka  tysięcy osób, w tym luteranie. Przed wejściem na kalwarię został uformowany pochód, na którego czele niesiono krzyż. Kolejno szli mężczyźni, chorąży z chorągwią [[Różaniec Święty|Różańca Świętego]], książę Adam Wacław i jego córki. Orszak zamykały niewiasty śląskie ubrane w szkarłatne płaszcze różańcowe. Pielgrzymi powitani przez kaznodziejów klasztornych udali się na górę Ukrzyżowania, gdzie następnego dnia w kościele odprawiono sumę. Pątnicy obchodzili dróżki, przy których następowało głoszenie kazań po niemiecku – o. Laurenty oraz po polsku – o. Ludwik Bogulski. Pielgrzymka miała być dla wiernych zadośćuczynieniem za przeszłe odstępstwa od wiary.

Ślązacy przybywający na wzgórze kalwaryjskie na przełomie XVIII i XIX wieku uczestniczyli w uroczystym powitaniu przy krzyżu, pod górą Ukrzyżowania. Ich znakiem rozpoznawczym był sposób śpiewania pieśni np.: '' Serdeczna Matko, Gwiazdo śliczna, wspaniała''. Po wstępnym przyjęciu, pielgrzymi na klęczkach szli po schodach prowadzących do kaplicy z Cudownym Obrazem Matki Boskiej Kalwaryjskiej. Należy zaznaczyć, że Ślązacy przez swoje pielgrzymowanie wprowadzili nowe zwyczaje. Uczestnicząc w nabożeństwach przed dniem Wniebowstąpienia, szli z zapalonymi świecami w strojach ludowych do Rajskiego Placu klasztornego. Po dotarciu na miejsce, ustawiali się w formie krzyża, różańca bądź serca. Ten właśnie zwyczaj zainicjował dzisiejsze nabożeństwo dla młodzieży przed kościołem Ukrzyżowania.

Mieszkańcy pruskiego Śląska w XIX wieku najliczniej przychodzili do Kalwarii na nabożeństwa Wielkiego Tygodnia lub [[Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny|Uroczystość Wniebowzięcia NMP]]. Z [[Parafia św. Mikołaja w Łące|parafii Łąka]] natomiast pochodzą pierwsze konkretne informacje o pielgrzymkach Ślązaków w tym okresie. W spisie dobrodziejów kościoła można odnaleźć wykaz grup pielgrzymów, którzy każdego roku zdążali na wzgórze kalwaryjskie. 
Szczegółowe dane dotyczące pielgrzymek do sanktuarium pojawiają się w archiwum klasztornym dopiero od 1876 roku. Po ich przeanalizowaniu można stwierdzić, iż pielgrzymi śląscy pochodzili z dekanatów, które graniczyły z zaborem austriackim, a poprzednio należały do diecezji krakowskiej. Świadczy to o więziach tych terenów z macierzystą diecezją. Według danych archiwalnych corocznie od 1876 roku do sanktuarium kalwaryjskiego przybywali pielgrzymi z Chełmu, Bierunia, Mikołowa, Łąki, Cielmic, Tychów, Krasów, Pszczyny i Mysłowic. W 1881 roku po  raz pierwszy przybyli pielgrzymi z Katowic, w 1886 roku z Siemianowic, a w 1890 roku z Szopienic. Od 1874 roku w ogłoszeniach parafialnych z [[Parafia św. Szczepana w Bogucicach|Bogucic]] pojawiają się intencje za pątników kalwaryjskich. Można więc z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić o istnieniu pielgrzymek z tej miejscowości. Podkreśla to również fakt, że mieszkańców Bogucic z Kalwarią Zebrzydowską łączyła cześć oddawana Matce Bożej w tej parafii.

*W 1999 roku sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. 

==Bibliografia==
Cz. Bogdalski, Pierwsza pielgrzymka śląska do Kalwarii Zebrzydowskiej, „Kalendarz Ligii Katolickiej” na rok 1937, s. 57-60; J. Górecki, Pielgrzymki na Górnym Śląsku w latach 1869-1914, Katowice 1994, s. 108-109, 120; Kalwaria Zebrzydowska - polska Jerozolima skarbem Kościoła i narodu polskiego, red. Cz. Gniecki, Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska 2002, s. 479; J. Myszor, Pielgrzymki Górnoślązaków w XIX i na początku XX wieku, SSHT 15 (1982), s. 151-169; H. E. Wyczawski, Kalwaria Zebrzydowska, Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska 2006, s. 92-115; H. Wyczawski,  Kalwaria Zebrzydowska, historia klasztoru Bernardynów i kalwaryjskich dróżek,  wyd. 2 , Kalwaria Zebrzydowska  2006;   A. Chadam,  Zarys dziejów Kalwarii Zebrzydowskiej, Kalwaria Zebrzydowska  1984; J. Górecki, Udział Górnoślązaków w obchodach 300-lecia istnienia Kalwarii Zebrzydowskiej, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2002", Katowice 2001, s. 155-158; J. A. Głuchowski, Polskie Kalwarie, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 1985", Katowice 1985, s. 226-227. 

[[Kategoria:Sanktuaria]]
[[Kategoria:Kult maryjny]]
[[Kategoria:Kalwarie - Z]]