Jednostki kleryckie w Ludowym Wojsku Polskim: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
("UNITAS") |
||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
Początkowo klerycy - żołnierze byli wcielani do różnych formacji i jednostek wojskowych pierwszego rzutu, to znaczy bojowych, na terenie całego kraju. Od 1964 roku utworzono tak zwane kompanie kleryckie w regularnych jednostkach liniowych. Były one zlokalizowane w Gdańsku, Opolu i Szczecinie-Podjuchach. W 1965 roku dwie kompanie kleryckie zostały przeniesione - jedna z Gdańska do Bartoszyc, a druga z Opola do Brzegu. W rok później wszystkie trzy kompanie kleryckie zostały przekształcone w samodzielne jednostki wojskowe ratownictwa terenowego. Utworzone bataliony nie posiadały charakteru bojowego, lecz nastawione były w praktyce na wywieranie wpływu ideologicznego, mającego na celu laicko-marksistowską indoktrynację studentów teologii, w nadziei, że opuszczą oni mury seminaryjne. Jednostki te zostały podporządkowane bezpośrednio Głównemu Zarządowi Politycznemu Wojska Polskiego. | Początkowo klerycy - żołnierze byli wcielani do różnych formacji i jednostek wojskowych pierwszego rzutu, to znaczy bojowych, na terenie całego kraju. Od 1964 roku utworzono tak zwane kompanie kleryckie w regularnych jednostkach liniowych. Były one zlokalizowane w Gdańsku, Opolu i Szczecinie-Podjuchach. W 1965 roku dwie kompanie kleryckie zostały przeniesione - jedna z Gdańska do Bartoszyc, a druga z Opola do Brzegu. W rok później wszystkie trzy kompanie kleryckie zostały przekształcone w samodzielne jednostki wojskowe ratownictwa terenowego. Utworzone bataliony nie posiadały charakteru bojowego, lecz nastawione były w praktyce na wywieranie wpływu ideologicznego, mającego na celu laicko-marksistowską indoktrynację studentów teologii, w nadziei, że opuszczą oni mury seminaryjne. Jednostki te zostały podporządkowane bezpośrednio Głównemu Zarządowi Politycznemu Wojska Polskiego. | ||
Indoktrynacja ateistyczna osiągała swój cel wśród niektórych żołnierzy-alumnów. Pojawiły się np. wulgarne słownictwo, obojętność religijna i zaniechanie modlitwy. Dlatego grupa kleryków z jednostki Bartoszycach założyła nielegalne pismo pt. „UNITAS” mające wskazać na konieczność jedności w obliczu niesprzyjających okoliczności. Redakcję stanowili klerycy: Antoni Dunajski, Eugeniusz Jankiewicz, Ireneusz Kasprzak, Marian Tarchała, Andrzej Wałdowski. Do grona współpracowników należeli obecni biskupi Romuald Kujawski ( Brazylia) i Jan Kopiec (Opole). Gazeta wychodziła co dwa tygodnie od marca do połowy października 1968 roku. Pierwszy numer został napisany odręcznie przez ks. E. Jankiewicza, a kolejne były pisane na maszynie, robiąc jednocześnie odbitki przez kalkę. Redakcji „UNITAS” udało się wydać 13 numerów, których całkowity nakład nie przekroczył 200 egzemplarzy. Powodem zaniechania wydawania kolejnych numerów było odejście do cywila inicjatorów i brak objęcia odpowiedzialności za gazetę przez kolejne roczniki wcielonych. Krótki czas istnienia pisma i konspiracyjne warunki były powodem braku jednolitości poziomu dziennikarskiego i publicystycznego, niemniej wszystkie teksty tam zamieszczone stanowią ważny materiał źródłowy dla historii Kościoła w PRL końca lat sześćdziesiątych. | |||
W 1973 roku jednostka klerycka Szczecinie-Podjuchach została zamknięta, w 1979 roku uległa likwidacji jednostka w Brzegu nad Odrą, a wiosną 1980 roku przestał istnieć Batalion Ratownictwa Terenowego działający Bartoszycach. | W 1973 roku jednostka klerycka Szczecinie-Podjuchach została zamknięta, w 1979 roku uległa likwidacji jednostka w Brzegu nad Odrą, a wiosną 1980 roku przestał istnieć Batalion Ratownictwa Terenowego działający Bartoszycach. | ||
| Linia 15: | Linia 16: | ||
==Bibliografia == | ==Bibliografia == | ||
T. Fitych, Służba wojskowa alumnów w PRL, "Chrześcijanin w świecie", R. 1994, n. 1, s. 119-135; P. Larysz, Służba wojskowa alumnów Śląskiego Seminarium Duchownego w latach 1959-1978, Katowice 2009; J. Myszor, Służba wojskowa alumnów Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie w latach 1959–1979, [w:] Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918–1980, red. Z. Kapała i J. Myszor, Katowice 1999; A. Lesiński, Służba wojskowa kleryków w latach 1959–1980 w świetle tajnych instrukcji Instytucji Centralnych Ministerstwa Obrony Narodowej. Jubileuszowe Spotkanie byłych alumnów, którzy w latach 1959–1979 pełnili służbę wojskową, Warszawa 1997. | T. Fitych, Służba wojskowa alumnów w PRL, "Chrześcijanin w świecie", R. 1994, n. 1, s. 119-135; P. Larysz, Służba wojskowa alumnów Śląskiego Seminarium Duchownego w latach 1959-1978, Katowice 2009; J. Myszor, Służba wojskowa alumnów Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie w latach 1959–1979, [w:] Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918–1980, red. Z. Kapała i J. Myszor, Katowice 1999; A. Lesiński, Służba wojskowa kleryków w latach 1959–1980 w świetle tajnych instrukcji Instytucji Centralnych Ministerstwa Obrony Narodowej. Jubileuszowe Spotkanie byłych alumnów, którzy w latach 1959–1979 pełnili służbę wojskową, Warszawa 1997; M. Wyrwich, „Unitas”, czyli jedność, „Niedziela” 2009, nr 4, s. 30-31. | ||
[[Kategoria:Wojskowi]] | [[Kategoria:Wojskowi]] | ||
Wersja z 23:31, 5 maj 2010
Na mocy Porozumienia Rządu PRL z Episkopatem Polski z 14 kwietnia 1950 władze wojskowe w celu umożliwienia alumnom ukończenia studiów teologicznych, miały stosować tzw. odroczenia. Duchowni po przyjęciu święceń kapłańskich i zakonnicy po złożeniu ślubów nie byli powoływani do odbywania czynnej służby wojskowej, lecz przenoszono ich do rezerwy i kwalifikowano ich do pełnienia służby pomocniczej.
Pod koniec lat 50. władze wojskowe pod wpływem władz partyjnych rozpoczęły pobór studentów teologii do wojska. Ta praktyka, w różnym nasileniu, trwała przez ponad dwadzieścia lat i zakończyła się wiosną 1980 roku.
Początkowo klerycy - żołnierze byli wcielani do różnych formacji i jednostek wojskowych pierwszego rzutu, to znaczy bojowych, na terenie całego kraju. Od 1964 roku utworzono tak zwane kompanie kleryckie w regularnych jednostkach liniowych. Były one zlokalizowane w Gdańsku, Opolu i Szczecinie-Podjuchach. W 1965 roku dwie kompanie kleryckie zostały przeniesione - jedna z Gdańska do Bartoszyc, a druga z Opola do Brzegu. W rok później wszystkie trzy kompanie kleryckie zostały przekształcone w samodzielne jednostki wojskowe ratownictwa terenowego. Utworzone bataliony nie posiadały charakteru bojowego, lecz nastawione były w praktyce na wywieranie wpływu ideologicznego, mającego na celu laicko-marksistowską indoktrynację studentów teologii, w nadziei, że opuszczą oni mury seminaryjne. Jednostki te zostały podporządkowane bezpośrednio Głównemu Zarządowi Politycznemu Wojska Polskiego. Indoktrynacja ateistyczna osiągała swój cel wśród niektórych żołnierzy-alumnów. Pojawiły się np. wulgarne słownictwo, obojętność religijna i zaniechanie modlitwy. Dlatego grupa kleryków z jednostki Bartoszycach założyła nielegalne pismo pt. „UNITAS” mające wskazać na konieczność jedności w obliczu niesprzyjających okoliczności. Redakcję stanowili klerycy: Antoni Dunajski, Eugeniusz Jankiewicz, Ireneusz Kasprzak, Marian Tarchała, Andrzej Wałdowski. Do grona współpracowników należeli obecni biskupi Romuald Kujawski ( Brazylia) i Jan Kopiec (Opole). Gazeta wychodziła co dwa tygodnie od marca do połowy października 1968 roku. Pierwszy numer został napisany odręcznie przez ks. E. Jankiewicza, a kolejne były pisane na maszynie, robiąc jednocześnie odbitki przez kalkę. Redakcji „UNITAS” udało się wydać 13 numerów, których całkowity nakład nie przekroczył 200 egzemplarzy. Powodem zaniechania wydawania kolejnych numerów było odejście do cywila inicjatorów i brak objęcia odpowiedzialności za gazetę przez kolejne roczniki wcielonych. Krótki czas istnienia pisma i konspiracyjne warunki były powodem braku jednolitości poziomu dziennikarskiego i publicystycznego, niemniej wszystkie teksty tam zamieszczone stanowią ważny materiał źródłowy dla historii Kościoła w PRL końca lat sześćdziesiątych.
W 1973 roku jednostka klerycka Szczecinie-Podjuchach została zamknięta, w 1979 roku uległa likwidacji jednostka w Brzegu nad Odrą, a wiosną 1980 roku przestał istnieć Batalion Ratownictwa Terenowego działający Bartoszycach.
Alumni seminarium śląskiego w wojsku
Alumni ze śląskiego seminarium odbywali służbę wojskową w jednostkach specjalnych w Szczecinie–Podjuchy JW 4422; Brzegu nad Odrą JW 4446 oraz Bartoszycach JW 4413.
W latach 1965 – 1975 z Śląskiego Seminarium Duchownego do jednostek specjalnych zostało powołanych 247 alumnów, część z nich została zwolniona z obowiązku pełnienia służby, przed ukończeniem dwóch lat pobytu w wojsku.
Bibliografia
T. Fitych, Służba wojskowa alumnów w PRL, "Chrześcijanin w świecie", R. 1994, n. 1, s. 119-135; P. Larysz, Służba wojskowa alumnów Śląskiego Seminarium Duchownego w latach 1959-1978, Katowice 2009; J. Myszor, Służba wojskowa alumnów Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie w latach 1959–1979, [w:] Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918–1980, red. Z. Kapała i J. Myszor, Katowice 1999; A. Lesiński, Służba wojskowa kleryków w latach 1959–1980 w świetle tajnych instrukcji Instytucji Centralnych Ministerstwa Obrony Narodowej. Jubileuszowe Spotkanie byłych alumnów, którzy w latach 1959–1979 pełnili służbę wojskową, Warszawa 1997; M. Wyrwich, „Unitas”, czyli jedność, „Niedziela” 2009, nr 4, s. 30-31.