Józefinizm

Józefinizm - proces tworzenia w monarchii habsburskiej Kościoła państwowego, zapoczątkowany przez Marię Teresę, zakończony przez Józefa II. Podstawy teoretyczne pod józefinizm przygotowywał od późnych lat pięćdziesiątych XVIII wieku wybitny austriacki prawnik Paul Joseph Riegger (1705-1775). Celem reformy, ingerującej w organizację Kościoła katolickiego, było włączenie Kościoła w państwową opiekę społeczną. Zamknięto wiele klasztorów, które nie prowadziły działalności socjalnej, państwo przejęło opiekę nad ubogimi, szkolnictwo i funkcję udzielania ślubów. W efekcie duchowni stali się urzędnikami państwowymi i propagandystami państwa, a także nauczycielami patriotyzmu. Król Prus Fryderyk Wielki kpił, że Józef II Habsburg dekretował nawet ilość świeczek na ołtarzu. Po śmierci Józefa II w 1790 roku większość reform cesarza odwołano, zostawiając jednak jego reformy kościelne. Najwybitniejszym teoretykiem józefinizmu był Joseph von Sonnenfels (1733-1817). Polski historiozof Feliks Koneczny interpretował józefinizm jako kolejną formę, jaką przybrał bizantynizm niemiecki, głoszący prymat władzy świeckiej nad duchowną także w sprawach sumienia.

Bibliografia

Opracowanie własne, JM