Huszno Andrzej

Huszno Andrzej (1892-1939), działacz społeczny.

Urodził się 6 listopada 1892 we wsi Goleniowy k. Szczekocin jako chłopski syn Wincentego i Katarzyny z Górskich. Uczęszczał do szkoły elementarnej w Szczekocinach. W Kielcach ukończył gimnazjum. W 1909 roku wstąpił do seminarium duchownego w Kielcach. 13 czerwca 1915 otrzymał z rąk biskupa kieleckiego Augustyna Łosińskiego święcenia kapłańskie.

Już będąc w seminarium wykazywał się wieloma talentami m.in. organizował odczyty i kursy samokształceniowe oraz redagował pismo kleryckie "Motylek". W tym samym czasie ujawnił się także trudny charakter oraz kontrowersyjne poglądy ks. Huszno. Niedługo po objęciu swoich pierwszych parafii w Wolbromiu i Pacanowie, popadł on w konflikt zarówno z władzami kościelnymi jak i świeckimi. Został wolnym słuchaczem wykładów z filozofii i historii literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1917 roku wydał samodzielnie bez zgody Kościoła swoją pierwszą broszurę pt. "Syn Człowieczy". Został zasuspendowany. W roku 1918 bez zgody biskupa objął stanowisko proboszcza w parafii w miejscowości Mstyczów, w miejsce proboszcza obłożonego interdyktem. Wydał swoją kolejną broszurę pt. "Kościół Demokratyczny". W Mstyczowie interweniowały władze państwowe. Ksiądz Huszno został osadzony w więzieniu. Został zwolniony po 10-ciu miesiącach, w wyniku interwencji marszałka Józefa Piłsudskiego (zanim został żarliwym zwolennikiem Piłsudskiego, popierał PPS).

W 1922 roku wstąpił do Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego. Kościół ten rozpoczął swoją działalność pod koniec XIX wieku wśród polskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych. Do Polski również dotarła o nim wieść, która dosyć szybko rozprzestrzeniła się wśród Polaków i znalazła swoich zwolenników m.in. w osobie ks. Andrzeja Huszny. Wybrał on Dąbrowę Górniczą jako miejsce swojego stałego pobytu. Założył parafię Kościoła Narodowego i już 1 lipca 1923 przed ołtarzem "pod gruszą" odprawił pierwsze nabożeństwo w języku polskim. Z pomocą miejscowych robotników zbudował kaplicę i wydał kolejną broszurę pt. "Polsko - Katolicki Kościół Narodowy w Dąbrowie Górniczej", która stała się konstytucją dla nowo założonej parafii. W nakładzie 10 tys. egzemplarzy zaczął wydawać dwutygodnik pt. "Głos Ziemowida". Wierzył w reinkarnację dusz, Jezusa Chrystusa nazwał "polskim Jessie Lado", a krzyż zastąpił swastyką. Ksiądz Huszno wkrótce ożenił się ze Stefanią Sawczyńską. Żona Stefania też wydawała swoje czasopismo pt. "Kultura Ducha", na której to łamach ks. Huszno kilkakrotnie wyraził swoje poglądy na różne tematy m.in. "rozwodów w Kościele".

W krótkim czasie ksiądz ten stał się bardzo popularny w środowisku zagłębiowskich robotników, ponieważ odważnie głosił kazania przeciw kapitalistom. Zyskał także zaufanie i szacunek mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego. Pomagał im w wielu trudnych sytuacjach. Manifestował razem z nimi przeciwko złemu traktowaniu robotników, bezpłatnie leczył ich ziołami. Był prześladowany przez władze państwowe, popadł też w konflikt z biskupem Hodurem. Dlatego w 1926 roku poddał się zwierzchnictwu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Został mianowany księdzem infułatem i Generalnym Administratorem Polskiego Kościoła Narodowego. Kościół funkcjonował w prawosławiu na zasadzie autonomii. Dokonał zmiany czasopisma "Głos Ziemowida" na "Polski Kościół Narodowy. Pomimo nawiązania unii z Kościołem Prawosławnym kłopoty nie opuściły księdza Huszny. Od roku 1928 zaczął usuwać się w cień, znacznie podupadł na zdrowiu psychicznym i fizycznym. Przed śmiercią, która nastąpiła 4 czerwca 1939 roku, poprosił o spotkanie proboszcza bazyliki MB Anielskiej w Dąbrowie Górniczej, ks. Niedźwieckiego. Wyznał swoje grzechy i powrócił na łono Kościoła Katolickiego. Został pochowany na cmentarzu parafialnym bazyliki. Jego pogrzeb stał się manifestacją, w której uczestniczyło 10 tys. robotników. W swoim najlepszym okresie funkcjonowania parafia polskokatolicka liczyła ponad 1500 wyznawców.

Był prototypem postaci ks. Kani w powieści "Czarne skrzydła" J. Kadena Bandrowskiego.

Bibliografia

Encyklopedia Dąbrowy Górniczej A-Z, t. I, red. S. Pobideł, Dąbrowa Górnicza, 1996, s. 58; I. Łęczek, Dąbrowiacy znani i mniej znani, Sosnowiec, 2010, s. 29-31; Polski Słownik Biograficzny, t. X, Wrocław, 1970, s. 124.