Granice i obszar Śląska

Historia Śląska: granice i obszar do 1742 roku

Granice terytorialne Śląska są ściśle połączone z historią regionu, i w zależności od wydarzeń historycznych nazewnictwo ulegało znacznym modyfikacjom. Nazwa Górny Śląsk pojawia się stosunkowo późno, bo dopiero w XV wieku, a pierwsze znany przekaz źródłowy, w którym mowa jest o książętach górnośląskich, występujących obok władców dolnośląskich, pochodzi z 1427 roku i wywodzi się z podziału panującego rodu książąt piastowskich na Śląsku na linie: wrocławską i raciborską. Ta nazwa upowszechnia się jednak dopiero w drugiej połowie XV wieku w okresie panowania na Śląsku króla węgierskiego i czeskiego Macieja Korwina (1469-1490).

W skład interesującego nas obszaru Górnego Śląska wchodziły tereny księstw: cieszyńskiego, karniowskiego, opawskiego, opolskiego, oświęcimskiego, raciborskiego, siewierskiego i zatorskiego . Zbliżona do współczesnej terminologia pojawia się od połowy XV wieku: Górny Śląsk (Silesia Superior) i Dolny Śląsk (Silesia interior), a obydwa w języku łacińskim otrzymały również swoją osobną nazwę: Utraque Silesiae.

W czasach historycznych, pierwsze źródła pisane mówią o przynależności od 875 roku Śląska i Małopolski do Rzeszy Wielkomorawskiej. Po rozpadzie Wielkich Moraw w 905 roku, być może teren ten dostał się, około 943 roku pod kontrolę czeskiego księcia Bolesława I Okrutnego. Około 990 roku Mieszko korzystając z pomocy cesarzowej Teofano odebrał Bolesławowi Śląsk i w ten sposób Śląsk wszedł we władanie władców piastowskich Mieszka I, a potem jego syna Bolesława I Chrobrego. Wejście Śląska w skład państwa Polan potwierdza dokument Dagome Iudex z około 991 roku.

W 1025 roku, wraz z koronacją Bolesława Chrobrego, Śląsk stał się częścią nowo utworzonego Królestwa Polskiego. Po 1038 roku w czasie reakcji pogańskiej w Polsce, czeski książę Brzetysław przyłączył do Czech ziemie po lewej stronie Odry i wyłączył z diecezji wrocławskiej Opawę, Karniów i Głubczyce.

W 1050 roku książę Kazimierz Odnowiciel zajął zbrojnie Śląsk i na mocy pokoju Quedlinburgu w 1054 roku uzyskał uznanie swojej władzy na Śląsku (poza Opawszczyzną), w zamian za cenę rocznego trybutu na rzecz Czech.

W 1138 roku w swoim testamencie Bolesław Krzywousty podzielił królestwo miedzy synów, dając tym samym początek rozbiciu dzielnicowemu Polski. Śląsk przypadł najstarszemu synowi Krzywoustego, księciu Władysławowi II Wygnańcowi. Przez blisko dwa wieki trwała walka miedzy potomkami Bolesława Krzywoustego o panowanie na Polska. Najbliżej do zjednoczenia i przejęcia pełni władzy był książę Henryk Brodaty I, który skupił w swoim reku władzę na Śląskiem, Ziemią lubuska, ziemia krakowska, i dużą częścią Wielkopolski. Kres planom dynastii Henryków położył najazd Mongołów. Od 1249 roku księstwo śląskie i księstwo opolskie uległo silnemu rozdrobnieniu. W okresie panowania Władysława Łokietka ziemie śląskie stały się przedmiotem kolejnego już w historii sporu miedzy koroną czeską.

Śląsk ostatecznie został utracony przez koronę polską za panowania króla Kazimierza wielkiego. W sierpniu 1335 na mocy układu między Janem Luksemburskim a Kazimierzem Wielkim, władca Czech zrzekł się pretensji do korony polskiej, a Kazimierz uznał prawo króla Jana do zhołdowanych już od 1327 roku księstw śląskich . W 1526 roku, po śmierci Ludwika Jagiellończyka, wraz z całym Królestwem Czech Śląsk dostał się pod władzę dynastii Habsburgów.

Bibliografia

Cd: Prusy wkraczają na Śląsk | powrót do spisu treści