Gach Franciszek

Gach Franciszek (1813-1901), proboszcz w Chełmie Śląskim

Urodził się 2 września 1813 w Roswadze k. Strzelc Opolskich, w bogatej chłopskiej rodzinie Pawła i Magdaleny z d. Lipka. Jego ojciec był właścicielem majątku ziemskiego w okolicy Odry. Ochrzczony został w kościele św. Magdaleny w Jasionej. Uczęszczał do szkoły prowadzonej przez Joannitów w Grobnikach k. Głubczyc. Skończył gimnazjum klasyczne w Gliwicach, następnie immatrykulował się na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Święcenia kapłańskie przyjął 3 maja 1840.

Ze względu na dobrą znajomość języka polskiego skierowany został na Górny Śląsk, najpierw jako wikary do Pszczyny (1840-1842), a następnie jako prebendarz do Mikołowa (1842-1846). W 1846 roku otrzymał nominację na proboszcza w Łące, a 19 października 1848 przyjął nominację na administratora w Chełmie. Prawdopodobnie nie przebywał w Chełmie, gdyż w tym czasie parafią chełmską obsługiwał tzw. kreisvikar ks. Józef Frieben.

4 kwietnia 1856 został zatwierdzony proboszczem w Chełmie. Bardzo zasłużył się w czasie wielkiego głodu panującego w powiecie pszczyńskim, za co został odznaczony orderem Czerwonego Orła 4 klasy. Był dobrym duszpasterzem, a zarazem gospodarzem i utalentowanym rzemieślnikiem; prowadził dochodową hodowlę koni; był znanym zbieraczem monet. Z Uniwersytetu Wrocławskiego do Chełmu przybyła delegacja, która wręczyła dyplom doktorski - wyraz uznania za wkład do nauk przyrodniczych.

W Chełmie wykonał dach na probostwie, ogrodził cmentarz kamiennym parkanem, podarował parafii witraże do kościoła. Był zaprzysiężonym abstynentem: za jego kadencji w Chełmie Jezuici przeprowadzili w 1857 roku misje trzeźwościowe. W Bogucicach ks. Gach ufundował dwa łóżka dla chorych. Od początku lat sześćdziesiątych ze względu na rosnącą liczebnie parafię, wikariat generalny we Wrocławiu przydzielił mu do pomocy wikarego. W 1899 roku opuścił Chełm, powrócił w rodzinne strony i zamieszkał u brata. Zmarł 15 marca 1901. Pochowany został w Mechnicy po zachodniej stronie Olzy.

Bibliografia

M. Pater, Gach Franciszek (hasło), [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 107-108; Szkice monograficzne z dziejów Łąki - praca zbiorowa, Łąka 2002, s. 91; F. Piwowarczyk, Gach Franciszek (hasło), Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej, s. 73.