Franz Ludwig von Pfalz-Neuburg

Z e-ncyklopedia
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.

Franz Ludwig von Pfalz-Neuburg (1644-1732), biskup wrocławski

Urodził się 24 lipca 1664 w Neuburgu nad Dunajem (w Pfalz nad Renem) w znanej w ówczesnej Europie rodzinie książęcej, jako syn palatyna reńskiego Filipa Wilhelma z rodu Wittelsbachów. Eleonora – jego siostra była żoną cesarza Leopolda I Habsburga, druga Jadwiga Elżbieta Amalia była żoną królewicza polskiego Jakuba Sobieskiego (syna Jana III Sobieskiego Króla Polski ), ówczesnego Pana na Oławie. Natomiast dwaj bracia byli biskupami Wormacji oraz Augsburga, sam zaś Franciszek Ludwik od najmłodszych lat był przeznaczony do stanu duchownego. Jako dziecko przebywał na wiedeńskim dworze carskim, gdzie uczył się manier i etykiety dworskiej, które ułatwiły mu karierę w dalszych latach życia. Przygotowanie do objęcia wyższych urzędów kościelnych otrzymał bardzo staranne, zarówno pod kątem intelektualnym jak również moralno-duchowym. Początkowo kształcił się w zamku Neuburg nad Dunajem, później u jezuitów w Dűsseldorfie.

W siódmym roku życia otrzymał tonsurę, a w czternastym święcenia niższe. Mimo młodego wieku i braku święceń kapłańskich, pod naciskiem dworu carskiego, przez wybór kapituły katedralnej, został biskupem wrocławskim już w wieku zaledwie 19 lat, zastępując swojego przedwcześnie zmarłego (w 24 roku życia) brata Wolfganga Jerzego. 26 sierpnia 1683 otrzymał elekcję na administratora diecezji wrocławskiej (a co za tym idzie, książę nysko-otmuchowski, ponieważ każdy nowo wybrany biskup wrocławski zostawał automatycznie władcą Księstwa Nyskiego) in temporalibus, od chwili osiągnięcia przez niego trzydziestego roku życia. Do tego momentu w sprawach duchowych diecezją miała zarządzać kapituła katedralna i Stolica Apostolska. Do Wrocławia przybył dopiero na początku 1685 roku. 22 stycznia tegoż roku został uroczyście wprowadzony do katedry. Cesarz powierzył mu urząd namiestnika Śląska. Po śmierci brata Ludwika Antoniego w 1699 roku został wielkim mistrzem Zakonu Niemieckiego z siedzibą w Bruntalu oraz dwa kolejne biskupstwa w Wormacji i Lütnich. Mimo tych wielkich koligacji i koneksji szczególnie upodobał sobie Wrocław i Nysę, i w tych miastach pozostawił największy ślad.

Był wielkim miłośnikiem sztuki na całym Śląsku. Na jego dworze pracowało wielu znanych artystów zasłużonych dla Śląska, którym powierzał wykonanie swoich fundacji. Większość z nich przetrwały po dziś dzień. Wśród tych wielkich artystów znaleźli się m.in. Friedrich Bernhard Werner, Michael Willmann, Karol Dankwart, bracia Feliks i Tomasz Schefflerowie, Franciszek de Backer i Jan Józef Weiss, Michał Klein oraz Krzysztof Tausch znani architekci. Największą ilość jego fundacji znajduje się we Wrocławiu i na ziemi nyskiej. Do najważniejszych należą: Pałac Biskupi w Nysie, kościół św. Piotra i Pawła w Nysie (bożogrobców) wraz z przyległym klasztorem w Nysie, kościół św. Mikołaja w Otmuchowie, Dolny Zamek w Otmuchowie, pałacyk myśliwski w Zwierzyńcu, akademia jezuicka (późniejsza Leopoldina) we Wrocławiu, czy budynek dawnego sierocińca na Ostrowiu Tumskim. Ponadto miasto Nysa zawdzięcza jemu piękną, stylizowaną na rzymską fontannę Trytona. Nie przetrwały dwie jego największe fundacje: Szpital Świętej Trójcy, zwany również nową budowlą elektorską. Była to największa budowla w Nysie, w której znalazły miejsce wszystkie szpitale i ochronki. Ukończono ją w 1736 roku. Cztery lata po wybudowaniu, na rozkaz austriackiego komendanta miasta, została zburzona w związku ze zbliżającymi się do Nysy wojskami pruskimi. Drugą najbardziej okazałą fundacją był wspaniały barokowy ogród założony w 1702 roku. Niestety, w 1741 roku został zniszczony, w związku z budową nowych fortyfikacji przez Fryderyka II. Na podstawie konwencji w Altranstadt zwrócił protestantom w 1707 roku 122 kościoły. W zamian za to katolicy wznieśli z dotacji carskiej kościoły katolickie zwane kuracjami józefińskimi. Sprowadził do diecezji urszulanki, bonifratrów i pijarów. Za jego rządów jezuici otworzyli we Wrocławiu uniwersytet Leopoldianum. W latach 1726-1729 został wybudowany nowy alumnat zwany Marianum. Katedra wrocławska została zbarokizowana.

Bp Neuburg był typowym barokowym biskupem, który przyczynił się do rekatolicyzacji Ziemi Śląskiej bardziej jako człowiek świecki aniżeli duchowny. W historii diecezji jest jednym z najlepszych włodarzy. Zmarł 18 kwietnia 1732 we Wrocławiu. Pochowany został w katedrze wrocławskiej w ufundowanej przez siebie kaplicy Bożego Ciała. Cały swój majątek zapisał w testamencie na cele charytatywne.

Bibliografia

J. Pater, Poczet biskupów wrocławskich, Wydawnictwo DTSK Silesia, Wrocław 2000. [1], [2]