Tekst źródłowy strony Franciszkanie - Panewniki

[[Plik:Panewniki 57.jpg|right|thumb]]
[[Grafika:Panewniki_2.jpg|right|thumb]]
[[Plik:Panewniki14.jpg|right|thumb]]
[[Plik:Panewniki budowa1.jpg|thumb|w środku architekt br. Manswet Fromm]]
==Historia==
Do Panewnik franciszkanie przybyli z kustodii św. Jadwigi 22 grudnia 1902. Ojcowie [[Bolczyk Kamil|Kamil Bolczyk]] i [[Rogosz Bolesław|Wilhelm Rogosz]] zamieszkali w Starych Panewnikach. Gdy pod koniec 1904 roku przybył [[Bolczyk Wincenty|o. Andrzej Bolczyk]], rozpoczęła się budowa groty lourdzkiej dla upamiętnienia 50-lecia dogmatu o [[Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny|Niepokalanym Poczęciu NMP]]. Poświęcenie groty nastąpiło 28 sierpnia 1905. W tym samym roku rozpoczęto budowę kościoła i klasztoru wg projektu br. [[Manswet Fromm|Mansweta Fromma]]. Przy pracach zatrudnionych było szereg innych braci zakonnych, którzy wykonywali zadania wymagające specjalistycznych umiejętności. Kościół został konsekrowany 19 lipca 1908 przez [[Kopp Georg|kard. Georga Koppa]]. W następnych latach kościół kończono i przyozdabiano. Kościół zbudowano w stylu neoromańskim na planie krzyża łacińskiego,o trzech nawach z transeptem. Długość nawy głównej wynosi 76 m. Na szczycie kopuły kościelnej umieszczono siedmiometrowy posąg [[Św. Franciszek z Asyżu|św. Franciszka]], który w geście błogosławieństwa w podniesionej ręce trzyma krzyż. 21 września 1913 uroczyście wprowadzono do kościoła relikwie świętych męczenników i biskupów Ptolemeusza i Romana oraz jednego z 38 współmęczenników. Obecnie parafia posiada 20 relikwii innych świętych. Od 1913 roku w okresie[[ Boże Narodzenie| Bożego Narodzenia]]  stawia się w kościele dużych rozmiarów żłóbek. Dzwony zawieszone na wieżach w 1913 roku zostały w czasie I wojny światowej zużyte na cele wojenne. Nowe cztery dzwony zawieszono w 1920 roku, a w 1931 roku zawieszono piąty dzwon poświęcony [[Św. Antoni Padewski|św. Antoniemu z Padwy]]. W 1925 roku na chórze zainstalowano organy o 64 rejestrach i 3500 piszczałkach. Kościół i klasztor położony był na terenie parafii mikołowskiej, ale już od 1914 roku franciszkanie objęli całe duszpasterstwo Panewnik, Ligoty i Piotrowic. [[Parafia Św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Panewnikach|Parafia przyklasztorna Św. Ludwika Króla]] powstała dopiero 12 lutego 1934 ([[Księgi metrykalne|księgi: chrztów od 1913 roku, ślubów i zmarłych od 1914 roku]]). W 1954 roku nadano drugi tytuł kościołowi i parafii: [[Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny|Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]].

Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski i powstaniu Komisariatu Zależnego św. Jadwigi w 1921 roku, klasztor stał się siedzibą komisarza z ramienia tej prowincji, od 1923 roku komisarza prowincji. W latach 1922-1928 w klasztorze znajdowało się [[Niższe Seminarium Duchowne Ojców Franciszkanów w Panewnikach|Niższe Seminarium Duchowne]], tzn. szkoła średnia, w latach 1928-1931 w klasztorze mieszkali uczniowie dojeżdżający do szkół średnich, od 1932 roku do wybuchu wojny mieścił się w nim nowicjat dla braci nie przygotowujących się do kapłaństwa. W klasztorze znajdowała się też profesjonalna drukarnia i wydawnictwo: ukazywały się periodyki [[Szkoła Seraficka|,,Szkoła Seraficka"]] i ,,Głos Świętego Franciszka".

Od 1936 roku rozpoczęto budowę [[Kalwaria w Panewnikach|Kalwarii]], której większość kaplic w stanie surowym była gotowa przed wybuchem wojny. Dokończenie budowy i wyposażenie wnętrz kaplic kalwaryjskich nastąpiło w okresie powojennym. Po wojnie uzupełniono  Kalwarię także kaplicami różańcowymi(1950-1963). Warto również wspomnieć o kulcie Matki Boskiej Fatimskiej. Proboszcz [[Chudoba Walenty|o. Norbert Chudoba]] w 1960 roku sprowadził z [[Fatima|Fatimy]] figurę Matki Boskiej, którą 8 grudnia 1995 roku ukoronował [[Bernacki Gerard|bp Gerard Bernacki]]. Parafia natomiast przeżywała dwukrotnie nawiedzenie Statuy Matki Boskiej Fatimskiej: w 1959 roku oraz w dniach 24-25 listopada 1995.

W czasie II wojny światowej klasztor został zamieniony na obóz przejściowy dla niemieckich przesiedleńców ze Wschodu. Po wojnie do 1949 roku w klasztorze istniał nowicjat. Od stycznia 1950 roku przeniesiono do klasztoru studium teologiczne, a od 1970 roku także studium filozoficzne, dzięki czemu w Panewnikach istnieje do dziś [[Wyższe Seminarium Duchowne OO. Franciszkanów w Panewnikach|Wyższe Seminarium Duchowne]]. Od 2000 roku placówka jest także domem formacji początkowej. Od lat 70. XX wieku klasztor ulegał licznym remontom i przebudowom. Walory historyczne i kulturowe kościoła i klasztoru zostały docenione w 1973 roku wpisaniem w rejestr zabytków.  12 listopada 1974 papież [[Paweł VI|Paweł VI]] podniósł kościół do godności bazyliki mniejszej pw. Św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP.
==Patrz==
*[[Szopka bożonarodzeniowa w Panewnikach|Szopka betlejemska w Panewnikach]]
*[[Parafia Św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Panewnikach]]
*[[Kalwaria w Panewnikach]]
*[[Franciszkanki - Panewniki]]
==Cmentarz==
[[Cmentarz - Ligota]]
==Prowincjałowie prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce==
#[[Sobota Jan|o. Kolumban Jan Sobota OFM]] komisarz prowincjalny (1923-1926)
#[[Rogosz Bolesław|o. Wilhelm Bolesław Rogosz OFM]] (1926-1929)
#[[Kasperczyk Jan|o. Ludwik Jan Kasperczyk OFM]] (1929-1931)
#[[Gabor Franciszek|o. Augustyn Franciszek Gabor OFM]] wikariusz prowincjalny (1931-1932), prowincjał (1932-1935)
#[[Porada Emil|o. Michał Emil Porada OFM]] (1935-1938)
#[[Galikowski Wincenty|o. Antoni Maria Wincenty Galikowski OFM]] (1938-1950)
#[[Semkło Stanisław|o. Tytus Maria Stanisław Semkło OFM]] (1950-1956)
#[[Zawieja Antoni|o. Teofil Antoni Zawieja OFM]] (1956-1968)
#[[Grzyśka Izydor|o. Bernardyn Izydor Grzyśka OFM]] (1968-1973)
#[[Szojda Henryk|o. Damian Henryk Szojda OFM]] (1973-1983)
#[[Mazurek Andrzej|o. Joachim Andrzej Mazurek OFM]] (1983-1989)
#[[Lipiński Jan|o. Hipolit Jan Lipiński OFM]] (1989-1991)
#[[Szojda Henryk|o. Damian Henryk Szojda OFM]] (1991-1998)
#[[Czura Andrzej|o. Józef Andrzej Czura OFM]] (1998-2004)
#[[Biesok Franciszek|o. Ezdrasz Franciszek Biesok OFM]] (2004-2013)
#[[Brząkalik Kazimierz|o. Antonin Kazimierz Brząkalik OFM]] (2013-2022)
#[[Sztyk Jerzy|o. Witosław Jerzy Sztyk OFM]] (2022-nadal)
==Gwardianie==
*[[Gabor Franciszek|o. Augustyn Franciszek Gabor OFM]] (1923-1926)
*[[Sobota Jan|o. Kolumban Jan Sobota OFM]] (1926-1929)
*[[Moczygęba Paweł|o. Grzegorz Moczygęba OFM]] (1929-1931)
*[[Cichoń Antoni|o. Bonawentura Antoni Cichoń OFM]] (1931-1940)
*[[Malina Tomasz|o. Ansgary Tomasz Malina OFM]] (1940-1941)
*[[Porada Emil|o. Michał Emil Porada OFM]] (1941-1945)
*[[Glensk Jerzy|o. Innocenty Jerzy Glensk OFM]] (1945-1953)
*[[Hawlicki Ernest|o. Stefan Ernest Hawlicki OFM]] (1953-1956)
*[[Janosz Robert|o. Damascen Robert Janosz OFM]] (1956-1959)
*[[Grzyśka Izydor|o. Bernardyn Izydor Grzyśka OFM]] (1959-1962)
*[[Czech Oskar|o. Korneliusz Oskar Czech OFM]] (1962-1965)
*[[Jański Rajmund|o. Alojzy Rajmund Jański OFM]] (1965-1968)
*[[Moczek Edward|o. Ksawery Edward Moczek OFM]] (1968-1971)
*[[Dłubis Rufin|o. Hieronim Rufin Dłubis OFM]] (1971-1974)
*[[Piechota Zbigniew|o. Benigny Zbigniew Piechota OFM]] (1974-77)
*[[Semkło Stanisław|o. Tytus Maria Stanisław Semkło OFM]] (1977-1983)
*[[Kiliński Zygmunt|o. Gabriel Zygmunt Kiliński OFM]] (1983-1986)
*[[Szojda Henryk|o. Damian Henryk Szojda OFM]] (1986-1991)
*[[Widuch Henryk|o. Justyn Henryk Widuch OFM]] (1991-1992)
*[[Kawecki Stanisław|br. Bronisław Stanisław Kawecki OFM]] (1992-1995)
*[[Kołodziejski Tadeusz|o. Arnold Tadeusz Kołodziejski OFM]] (1995-1998)
*[[Szojda Henryk|o. Damian Henryk Szojda OFM]] (1998-2001)
*[[Rusek Franciszek|o. Alan Franciszek Rusek OFM]] (2001-2004)
*[[Żeglin Ryszard|o. Dymitr Ryszard Żeglin OFM]] (2004-2013)
*[[Pietryja Jan|o. Marcelin Jan Pietryja OFM]] (2013-2016)
*[[Bałdyga Marek|o. Sergiusz Marek Bałdyga OFM]] (2016-nadal)
== Proboszczowie parafii w Panewnikach ==
*[[Bik-Zdzieszowski Emanuel|o. Karol Emanuel Bik-Zdzieszowski OFM]] (1934-1939)
*[[Porada Emil|o. Michał Emil Porada OFM]] (1940-1945)
*[[Chudoba Walenty|o. Norbert Walenty Chudoba OFM]] (1945-1965)
*[[Widuch Henryk|o. Justyn Henryk Widuch OFM]] (1965-1994)
*[[Ligocki Franciszek|o. Emanuel Franciszek Ligocki OFM]] administrator (1994-1995) 
*[[Pietryja Jan|o. Marcelin Jan Pietryja OFM]] (1995-1998)
*[[Dąbek Alojzy|o. Henryk Alojzy Dąbek OFM]] (1998-2004)
*[[Rusek Franciszek|o. Alan Franciszek Rusek OFM]] (2004-30.06.2021)
*[[Buchcik Jan|o. Radomir Jan Buchcik OFM]] tymczasowy administrator (1.07.2021-31.10.2021)
*[[Sztyk Jerzy|o. Witosław Jerzy Sztyk OFM]] administrator (1.11.2021-11.05.2022)
*[[Buchcik Jan|o. Radomir Jan Buchcik OFM]] tymczasowy administrator (12.05.2022-1.08.2022) 
*[[Kukiełka Artur|o. Samuel Artur Kukiełka OFM]] administrator (1.08.2022-4.01.2024), proboszcz (4.01.2024-nadal)

==Kandydat na ołtarze==
*[[Huchracki Józef|o. Euzebiusz Józef Huchracki OFM]]
==Bibliografia==
Erekcja parafji Panewnik, WD 1934, nr 3, s. 58; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1935, nr 5, s. 196; K. Prus, 25 lat panewnickiego klasztoru. Krótki zarys historyczny, Panewniki 1933; H. Pyka, Założenia ideowe i architektoniczne kalwarii panewnickiej, [w:] Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 303-322; C. Ryszka, Śląski Asyż. Kościół i klasztor Ojców Franciszkanów w Panewnikach, Katowice 1998; Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 223-224; H. Pyka, Zespół klasztorno-parkowy ojców franciszkanów w Katowicach-Panewnikach jako miejsce pielgrzymowania, [w:] Sanktuaria i miejsca pątnicze w województwie śląskim, red. G. Brożek, Katowice 2005, s. 54-63; J. Kiedos, 75-lecie kościoła panewnickiego, WD 1983, nr 2, s. 54-55; B. R. Kurowski, Początki fundacji panewnickiej, Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 323-337; E. Biesok, Zarys dziejów klasztoru panewnickiego, Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 338-344; S. B. Tomczak, Klasztor franciszkanów w Katowicach-Panewnikach jako siedziba kurii prowincjalnej odrodzonej prowincji zakonnej, Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 345-363; E. B. Ćwiklińska, Relikwiarz skrzynkowy (1914) franciszkańskiej bazyliki w Panewnikach, Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 364-380; J. Sztyk, Panewniccy franciszkanie, Katowice 2008; W. J. Sztyk, Panewniccy franciszkanie, (Wartości Śląska), Katowice 2008; Terytorium św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP, GN 2003, nr 9, (dodatek katowicki), s. 28;        D. Głazek, Domus Celebrima, architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 164.  Foto br. Mansweta Fromma - z wystawy oo. Franciszkanów w Panewnikach.
{{Dekanaty}}
[[Kategoria:Parafie - P|Panewniki]]
[[Kategoria:Franciszkanie|F]]
[[Kategoria:Dekanat Katowice-Panewniki|Panewniki]]