Ewangelicki Kościół, historia Reformacji

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 04:39, 6 lip 2012 autorstwa Jemy (dyskusja | edycje)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
  • Adam Gdacjusz. Wybór pism, opr. Henryk Borek i J. Zaremba, Wrocław 1969.
  • Anders F.G.E., Geschichte der evangelischen Kirche Schlesiens, Breslau 1883.
  • Bańka Józef, Dekanat pszczyński w czasie reformacji protestanckiej i odrodzenia katolickiego na tle stosunków kościelnych Śląska, Chorzów 1937.
  • Bendel Rainer, Die Reformation in Schlesien in Schlesien in der katholischen (schlesischen) Geschichtsschreibung des 19. und 20. Jahrhunderts, ASKG 58 (2000), s. 27-52.
  • Benrath Gustav Adolf, Hutter-Wolandt Ulrich, Meyer Dietrich, Petry Ludwig, Weigelt Horst (ed.), Quellenbuch zur Geschichte der evangelischen Kirche in Schlesien, München 1992.
  • Boras Zygmunt, Początki reformacji na Górnym Śląsku, Kwartalnik Opolski 1960, nr 3, s. 3-24.
  • Broda Jan, Ks. Jerzy Badura (jego życie i twórczość), Cieszyn 1949.
  • Broda Jan, Materiały do dziejów Kościoła ewangelickiego w Księstwie Cieszyńskim i Państwie Pszczyńskim w XVI i XVII wieku, [w:] Z historii Kościoła ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim, Katowice 1992, s. 257-284.
  • Broda Jan, Polskie katechizacje w Międzyborzu, Kalendarz Ewangelicki 1946, Cieszyn, [b.r.w.], s. 72-76.
  • Broda Jan, Reformacja w państwie pszczyńskim. Ze starych rękopisów, Strażnica Ewangelicka 1958 nr 17, s. 159-160.
  • Broda Jan, Wrocławskie „Nowiny Śląskie” 1884-91, Strażnica Ewangelicka 1946, nr 5, s. 10-11.
  • Buchholz-Johanek Ingeborg, Zwischen Religionsfreiheit und Religionszwang. Reformation und Gegenreformation in Alois Kaufmanns Gedenkbuch der Stadt Teschen, [w:] Die konfessionellen Verhältnisse im Teschener Schlesien vom Mittelalter bis zur Gegenwart [...], hrsg. von P. Chmiel und J. Drabina, Ratingen 2000, s. 103-122.
  • Burchardt Jerzy, Szlachta polska wyznania ewangelickiego w księstwie oleśnickim na Dolnym Śląsku w XVIII w. w świetle nazewnictwa, Sobótka 1998 nr 1-2, s. 165-172.
  • Buzek A., Dzieje Kościoła ewangelickiego na Śląsku, Strażnica Ewangelicka 1946 nr 2, s. 9-10; nr 4, s. 9-10; nr 5, s. 9-10; nr 8/9, s. 6-8.
  • Byczkowski Józef, Walka polskiej ludności ewangelickiej z germanizacją na terenie parafii Makoszyce na Śląsku w XIX w., Studia Śląskie Seria nowa 15 (1969), s. 51-70.
  • Cinal Stanisław, Die Reformation in Wilamowice (Wilmesau), deren Hintergrund, Verlauf und Auswirkung, [w:] Die konfessionellen Verhältnisse im Teschener Schlesien vom Mittelalter bis zur Gegenwart [...], hrsg. von P. Chmiel und J. Drabina, Ratingen 2000, s. 61-76.
  • Conrads Norbert, Die Altranstädter Konvention in Schlesien 1707-1709, Köln-Wien 1971, Böhlau
  • Czapliński Władysław, Wpływ reformacji i kontreformacji na stosunki narodowościowe na Śląsku Opolskim (XVI-XVII w.), Przegląd Historyczny 40 (1950), s. 144-155.
  • Czembor Henryk, Ewangelicki Kościół unijny na Górnym Śląsku (1922-1939), Katowice 1993.
  • Czembor Henryk, Powody i uwarunkowania powstania Ewangelickiego Kościoła Unijnego na polskim Górnym Śląsku, [w:] Górny Śląsk po podziale w 1922 roku, red. Z. Kapała, W. Lesiuk, M. W. Wanatowicz, Katowice 1997, s. 191-202.
  • Czembor Henryk, Życie religijno-kościelne ewangelików na polskim Górnym Śląsku w okresie międzywojennym. Rocznik Teologiczny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej 2 (1981, s. 3-44.
  • Dolański Dariusz, Najspokojniejszy kościół. Reformacja XVI wieku w Księstwie Głogowskim, Zielona Góra 1998.
  • Drabina Jan, Schlesien angesichts des Hussitismus im Spätmittelalter, [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 1, hrsg. von J. Köhler, R. Bendel, Münster-Hamburg-London 2002, s. 423-430.
  • Drabina Jan, Wokół przyczyn sukcesów reformacji w księstwie cieszyńskim w XVI wieku, [w:] Die konfessionellen Verhältnisse im Teschener Schlesien vom Mittelalter bis zur Gegenwart [...], hrsg. von P. Chmiel und J. Drabina, Ratingen 2000, s. 49-60.
  • Drabina Jan, Z dziejów badań początkowego okresu reformacji wrocławskiej, Colloquium Salutis 13 (1981), s. 163-178.
  • Engelbert Kurt, Anfänge der lutherischen Bewegung in Breslau und Schlesien, Teil 1: ASKG 18 (1960), 121-207; Teil 2: ASKG 19 (1961), s. 165-232; Teil 3: ASKG 20 (1962), s. 291-372; Teil 4: ASKG 21 (1963), s. 133-214; Teil 5: ASKG 22 (1964), s. 177-250.
  • Fiedler R., tam jeszcze kęs polactwa. Wybór pism pastora z Międzyborza, opr. S. Gajda, Opole 1987.
  • Fonfara Ewa, Z dziejów prasy wyznaniowej na Śląsku Cieszyńskim w XIX i XX wieku. Pilne rozmowy „Posła Ewangelickiego" (1910-1958), na tematy narodowe, polityczne, społeczne, gospodarcze i kościelne, [w:] Z dziejów książki i prasy na Śląsku w XIX i XX wieku, red. K. Heska-Kwaśniewicz, Katowice 1999, s. 67-84.
  • Fonfara Ewa, Z dziejów prasy wyznaniowej na Śląsku Cieszyńskim w XIX i XX wieku. Pilne rozmowy „Posła Ewangelickiego” (1910-1958), na tematy narodowe, polityczne, społeczne, gospodarcze i kościelne, [w:] Z dziejów książki i prasy na Śląsku w XIX i XX wieku, red. K. Heska-Kwaśniewicz, Katowice 1999, s. 67-84.
  • Gwóźdź Krzysztof, Dzieje tarnogórskich protestantów w okresie reformacji i kontrreformacji, [w:] 470 lat Tarnowskich Gór. Materiały z sesji naukowej [...], red. J. Drabina, Tarnowskie Góry 1997, s. 41-56.
  • Hajewski Tomasz, Odebranie kościoła ewangelickiego w Katowicach w 1945 roku, [w:] Ewangelik, nr 1/2007, I – III 2007, s. 41–47.
  • Hajewski Tomasz, Wznosząc pomnik trwalszy nad spiż Cezary Zefiryn Uthke (1889–1944), [w:] Ewangelicy na Górnym Śląsku w ruchu oporu wobec hitleryzmu i stalinizmu, red. J. Szurc, Katowice 2007, s. 29–46
  • Harasimowicz J., Mors janua vitae. Śląskie epitafia i nagrobki wieku reformacji, Wrocław 1992.
  • Harasimowicz Jan, „Ars moriendi” i „pompa funebris” na Śląsku w dobie reformacji, Sobótka 1990, nr 2, s. 185-209.
  • Harasimowicz Jan, Śląski luteranizm wieku reformacji - próba charakterystyki, Sobótka 1984, nr 4, s. 493-516.
  • Harasymowicz Jan, Reformacja luterańska na Śląsku. Ideologia – liturgia –sztuka, [w:] Reformacja na polskich ziemiach zachodnich w 500-lecie urodzin Marcina Lutra, [...], red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra 1986, s. 7-36.
  • Herzig Arno, Schlesien und die Grafschaft Glatz im Zeitalter des Konfessionalismus, [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 1, [... ], s. 493-510.
  • Hławiczka A., Znak czasu. W sprawie kościoła ewangelickiego w Katowicach, Strażnica Ewangelicka 1946 nr 3, s. 12-13.
  • Hoffmann D, Die geschichtliche Entwicklung der evangelischen Kirche Schlesiens, Jahrbuch des Vereins für Schlesische Kirchengeschichte Bd 22 (1931) s. 3-21.
  • Jedin Hubert, Die Universität in Padua und die Gegenreformation in Schlesien, ASKG 25 (1967), s. 252-258.
  • Jonca Karol, Kościół ewangelicki na Śląsku wobec polityki rasistowskiej NSDAP, Studia Śląskie. Seria Nowa 35 (1979), s. 131-180.
  • Karzel Othmar, Die Reformation in Oberschlesien: Ausbreitung und Verlauf, Würzburg 1979.
  • Köhler Joachim, Protestanten in Oberschlesien, ASKG 38 (1980), s. 247-264.
  • Kościół Ewangelicki na Górnym Śląsku, Katowice 1936.
  • Księga protokołów konwentów pastorskich ziemi pszczyńskiej (1588-1628), opr. J. Bańka, Katowice 1938.
  • Kumor Johannes, Die Ausbreitung der Reformation in den Dekanaten Beuthen/OS (schlesischer Anteil) und Pless im Jahre 1619, dargestellt an den Krakauer Visitationsprotokollen, ASKG 42 (1984), s. 137-214.
  • Labuda Gerard, Polacy-ewangelicy na Dolnym Śląsku w XIX w. i ich postawa narodowo-społeczna, cz. I. Materiały do dziejów nowożytnych ziem zachodnich, Poznań-Wrocław 1955.
  • Leszczyński Józef, Chłop śląski w walce z kontrreformacją w drugiej połowie XVIII stulecia, Kwartalnik Opolski 1958, nr 2, s. 104-133.
  • Leszczyński Józef, Walka protestanckiej ludności wiejskiej na Pogórzu Sudeckim z kontrreformacją, Studia i Materiały z Dziejów Śląska 4 (1962), s. 23-64.
  • Londzin Józef, Jaki wpływ wywarła reformacja na ukształtowanie się stosunków polskich na Śląsku Cieszyńskim?, Cieszyn 1934.
  • Lucer Waldemar, Kościół ewangelicki w Wałbrzychu, Kalendarz ewangelicki 1957, Warszawa 1957.
  • Lusek Joanna, Dzieje szkolnictwa ewangelickiego w Bytomiu (od XVI do pierwszej połowy XX w.), Studia Śląskie 55 (2006), s. 11-27. [szkolnictwo, reformacja]
  • Machilek Franz, Hussitismus in Schlesien - „abschreckende" Begegnung mit Reformideen, [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 1, [...], s.431- 450.
  • Madziara Renata, Węzłowe problemy badawcze dotyczące Kościoła ewangelicko--augsburskiego na Dolnym Śląsku po 1945 r. i możliwość ich rozwiązania w oparciu o literaturę i źródła archiwalne, [w:] Ziemie Zachodnie – historia i perspektywy, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2011, s. 221-234.
  • Maciuszko Janusz T., Protestantyzm na Śląsku XVI-XX wiek, [w:] Miejsce i rola Kościoła wrocławskiego w dziejach Śląska, red. K. Matwijowski, Wrocław 2001, s. 195-213.
  • Malewiczowa Wanda, Działalność pastora Kleina, proboszcza w Dusznikach, i jej reperkusje (1890-1894), Sobótka 1974, nr 2, s. 249-257.
  • Maroń Franciszek, Na marginesie książki: Oskara Wagnera, „Mutterkirche vielen Länder. Geschichte der ewangelischen Kirche in Herzogtum Teschen 1545-1918/20“, SSHT 14 (1981), s. 341-356.
  • Matwijowski Krystyn, Badania nad dziejami pietyzmu na Śląsku. Studia i materiały źrodłowe z dziejów nowożytnych, Wrocław 1993, Acta Univeristatis Wratislaviensis. Historia 109, s. 45-54.
  • Matwijowski Krystyn, Z dziejów pietyzmu na Śląsku (Oddziaływanie ośrodka hallskiego na śląskich protestantów ), Sobótka 1982, nr 3-4, s. 541-550.
  • Matwijowski Krystyn, Z dziejów pietyzmu na Śląsku ze szczególnym uwzględnieniem Ziemi Oleśnickiej, [w:] Millenium Kościoła na Śląsku, red. J. Kopiec, Opole 2000, s. 147-154.
  • Matwijowski Krystyn, Z dziejów pietyzmu na Śląsku, Sobótka 1984, nr 4, s. 539-545.
  • Matwijowski Krystyn, Z dziejów pietyzmu na Śląsku, Sobótka 2004, nr 3, s. 303- 309. [rozwój pietyzmu w Kościele protestanckim, Spener Filip, Francke Augustyn Herman]
  • Matwijowski Krystyn, Z dziejów pietyzmu na Śląsku, Sobótka 59 (2004), nr 3, s. 303-310.
  • Matwijowski Krystyn, Z dziejów protestantyzmu w Oławie, Wrocław 1985, Acta Univ. Wratislaviensis, Historia t. 52, s. 41-54.
  • Meyer Dieter, Die Reformation in der evangelischen Geschichtsschreibung nach 1945, ASKG 58 (2000), s. 53-67. [reformacja, historiografia]
  • Meyer Dietrich, Der Pietismus und die katholische Kirche in Schlesien, [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 1, [... ], s. 557-576.
  • Michalak Ryszard, O przejmowaniu kościołów Ewangelickich na górnym Śląsku po II wojnie światowej. Głos w sprawie kościoła w Bytomiu, Sobótka 2001, nr 3, s. 407-420. [ewangelicy, historia parafii p.w. Św. Wojciecha w Bytomiu]
  • Michejda Karol, Dzieje Kościoła ewangelickiego w Księstwie Cieszyńskim (od Reformacji do roku 1909), [w:] Z historii Kościoła ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim, Katowice 1992, s. 151-172.
  • Michejda Oskar, Piąte pięćdziesięciolecie Kościoła Jezusowego na Wyższej Bramie przed Cieszynem (1909-1959), [w:] Z historii Kościoła ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim, Katowice 1992, s. 173-256.
  • Michejda Władysław, Stosunki w Ewangelickim Kościele Unijnym na Polskim Górnym Śląsku, Katowice 1935.
  • Murzyn Jadwiga, Polscy ewangelicy w Katowicach, Kronika Katowic 2 (1984-85), s. 18-39, s. 38-39.
  • Pańko Grażyna, Kościół ewangelicki jako czynnik umacniający polskość w czeskiej części Śląska Cieszyńskiego w okresie międzywojennym, Sobótka 1984, nr 4, s. 579-581.
  • Pasek Zbigniew, Neopietyzm i wolne Kościoły na Śląsku Cieszyńskim w XIX i XX wieku, [w:] Die konfessionellen Verhältnisse im Teschener Schlesien vom Mittelalter bis zur Gegenwart [...], hrsg. von P. Chmiel und J. Drabina, Ratingen 2000, s. 155-172.
  • Patzelt Herbert, Der Gustav-Adolf-Verein im Teschener Schlesien, [w:] Die konfessionellen Verhältnisse im Teschener Schlesien vom Mittelalter bis zur Gegenwart [...], hrsg. von P. Chmiel und J. Drabina, Ratingen 2000, s. 141-154.
  • Patzelt Hubert, Geschichte der Evangelischen Kirche in österreichischen Schlesien, Dülmen 1989.
  • Peter Benedikt, Johannes Cohläus. Ein Beitrag zur Theologie der Reformationszeit, ASKG 58 (2000), s. 185-216.
  • Poselski Andrzej, Droga do prawdy historycznej. Sprostowania, uzupełnienia i dopowiedzenia. Ma marginesie ostatnich publikacji protestanckich, Cieszyn 1935.
  • Prawdzic Paweł, Protestantyzm na Śląsku Cieszyńskim w świetle prawdy czyli „Wiązanka z prasy protestanckiej na Śląsku”, (przedruk z „Gwiazdki Cieszyńskiej”), Cieszyn 1928.
  • Pregiel Piotr [rec:] H.W. Berghausen, Friedensrecht und Toleranz. Zur Politik des preussichen Staates gegenueber der katholischen Kirche in Schlesien 1740 – 1806, Berlin 1999, [w:] Sobótka 2002, nr 1, s. 95–98. [ewangelicy, Prusy]
  • Rombowski A., Polacy-ewangelicy we Wrocławiu i okolicy, Przegląd Zachodni 1 (1953), nr 1-3, s. 31-63.
  • Różańska Aniela, Działalność kulturalno-oświatowa Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego Wyznania w Republice Czeskiej, [w:] Die konfessionellen Verhältnisse im Teschener Schlesien vom Mittelalter bis zur Gegenwart [...], hrsg. von P. Chmiel und J. Drabina, Ratingen 2000, s. 293-308.
  • Sabisch Alfred, Die Bischöfe von Breslau und die Reformation in Schlesien, Münster 1975.
  • Scheible Heinz, Melanchthons Beziehungen zu Stadt und Bistum Breslau, ASKG 58 (2000), s. 143-184. [reformacja, diecezja wrocławska, Melanchton]
  • Schott Christian-Erdman, Von der Staatskirche zur staatsfreien Kirche. Zum Weg der schlesischen evangelischen Kirche 1806 bis 1919, [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 2, hrsg. von J. Köhler, R. Bendel, Münster-Hamburg-London 2002, s. 699-708.
  • Sosna Władysław, Historia parafii ewangelicko-augsburskiej w Golasowicach, Golasowice 1993, [ rec.] Panic Idzi, Pamiętnik Cieszyński 12 (1997), s. 95-97.
  • Szczepankiewicz-Battek Joanna, Protestantyzm na Śląsku, geografia, demografia, kultura, Wrocław 1996.
  • Szczotka Stanisław, Drobne przyczynki do dziejów reformacji na Śląsku, Reformacja w Polsce, 7/8 (1935-36), s. 4l6 -418.
  • Szturc Jan, Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI- XX wieku, Bielsko- Biała [1998].
  • Szturc Jan, Kościół ewangelicki w aglomeracji katowickiej, Kalendarz Ewangelicki 1994, Bielsko-Biała 1993, s. 235-252.
  • Szymeczek Józef, Kościół, naród i państwo czeskiej części Śląska Cieszyńskiego w latach 1945-1956 ( stan badań i baza źródłowa – do roku 2000), Zaranie Śląskie (2001), nr 3-4 s. 37-51. [ewangelicy, polityczne, narodowe]
  • Turkowski Stefan, Kościół ewangelicko-unijny w Polsce 1920-1939, Bydgoszcz 1990, [m.in. Śląsk].
  • Turoń Bronisław, Początki reformacji we Wrocławiu, [w:] Reformacja na polskich ziemiach zachodnich w 500-lecie urodzin Marcina Lutra, [...], red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra 1986, s. 37-47.
  • Ujma Magdalena, „Nouvelles Ordinaires” wobec problemów związanych ze Śląskiem doby kontrreformacji w latach 1631-1648, Studia Śląskie 64 (2005), s. 245-261. [kontrreformacja]
  • Wagner Oskar, Deutsch-evangelische und polnisch-evangelische Gemeinden in Oberschlesien, Kattowitz 1939.
  • Wantuła Andrzej, Początki ewangelickiej organizacji kościelnej na Śląsku Cieszyńskim, [w:] Udział ewangelików śląskich w polskim życiu kulturalnym, Warszawa 1974, s. 7-25.
  • Wantuła Andrzej, Porządek Wacława Adama. Początki organizacji kościoła ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim, Warszawa 1937.
  • Wawrzyniak Czesław, Pastora byczyńskiego zainteresowania naukowe i zbierackie, Opolski Rocznik Muzealny 4 (1970), s. 255-266. [dot. ks. Koellinga Hermana]
  • Wąs Gabriela, Akty prawne dotyczące wolności religijnych protestantów śląskich i ich znaczenie polityczne dla Śląska, Sobótka 2000, nr 3, s. 373- 405. [ewangelicy, wyznaniowe, List majestatyczny śląski, konwencja z Altranstadt]
  • Wąs Gabriela, Religionsfreiheiten der schlesischen Protestanten. Die Rechtsakte und ihre politische Bedeutung für Schlesien, [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 1, [...], s. 451-482.
  • Władze naczelne Kościoła ewangelicko-Augsburskiego w PRL. Wykaz parafii. Indeks nazwisk księży i katechetek, Kalendarz Ewangelicki 1985, Warszawa, s. 291-318 [dot. m.in. Śląska Opolskiego].
  • Wünsch Thomas, Reformatio in capite et in membris- Der Anteil des Bistums Breslau an der konziliaren Reformbewegung des 15 Jahrhunderts, ASKG 58 (2000), s. 91-116. [ reformacja, koncyliaryzm, diecezja wrocławska]
  • Wysłouch Seweryn, Polacy ewangelicy na Śląsku w XIX w. w walce z germanizacją, (Church and State in Silesia under Frederick II, Washington 1933), Studia Śląskie. Seria nowa 9 (1965), s. 7-62.
  • Z historii Kościoła ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim, Katowice 1992.
  • Zaremba Jan, Piśmiennictwo ewangelickie na Śląsku (do roku 1800), [w:] Udział ewangelików śląskich w polskim życiu kulturalnym, Warszawa1974, s. 26-72.
  • Rotkegel Martin, Ausbreitung und Verfolgung der Täufer in Schlesien, ASKG 61 (2002), s. 149-210.


Ekumenizm, inne wyznania