Divini illius Magistri
Pap. Pius XI – encyklika „Divini illius Magistri”
Opublikowana 31 grudnia 1929.
Encyklika papieża Piusa XI „Divini illius Magistri” („O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży”) opisuje prawa i obowiązki rodziców oraz wychowawców względem dzieci. Jest adresowana nie do jednostek, lecz do szeroko rozumianej społeczności; a mianowicie do rodziny, państwa i Kościoła. Porusza problematykę wychowania w rodzinie potwierdzając, że to rodzice mają nienaruszalne prawo i obowiązek do wychowania.
Dokument podkreśla, że Kościół i rodzice są pierwszymi wychowawcami, a u podstaw wychowania leży prawda o człowieku stworzonym przez Boga. Stwórca zaszczepił w nim „dążność do coraz wyższej doskonałości, którą chce osiągnąć przez wychowanie”. Encyklika rozpatruje zagadnienia, które dotykają prawa Bożego i ukierunkowują ludzkie myślenie wychowawców na sprawy ostateczne. Dokument ten zachęca rodziców, aby z wielką pieczołowitością przeznaczali czas i siły dla dobrego wychowania swoich dzieci: „sztuka wychowania polega na urobieniu człowieka, jakim być powinien, jak powinien postępować w tym ziemskim życiu, żeby osiągnąć ów wzniosły cel”. Wychowanie ma więc być szkołą, aby osiągnąć pełnię dojrzałości. Encyklika podaje różne metody wychowania, które są aktualne do dnia dzisiejszego.
Odpowiada ona na nurtujące pytanie, do kogo należy tak naprawdę wychowanie? Opisuje, kto jest jego właściwym przedmiotem. Papież akcentuje prawdę, że człowiek upadł przez grzech pierworodny. Ukazuje obraz człowieka pierwotnego, który znajdował się w stanie doskonałości, ale od którego odstąpił. Jezus natomiast odkupił go i przywrócił mu godność dziecka Bożego. Ojciec Święty zachęca wychowawców, aby od najwcześniejszych lat życia kształtowali w młodym człowieku dobre sumienie i silną wolę. Sprzeciwia się wyraźnie wychowaniu seksualnemu, zwłaszcza prowadzonemu bez stopniowego wprowadzania w tajniki życia. W encyklice odnajdujemy sprzeciw papieża wobec koedukacji. W trzeciej części encykliki Pius XI opisuje, w jakim środowisku powinien wychowywać się człowiek. Znalazło się miejsce również na to, aby przedstawić wychowawcom, po jakie książki warto sięgać. Papież zwrócił uwagę na to, aby wychowujący stali się autorytetem w oczach dzieci. Pius XI ukazuje bardzo szczególną rolę Kościoła, jako niezastąpionego środowiska wychowawczego. W Kościele bowiem, dzięki bogatym obrzędom, człowiek otrzymuje wychowanie na płaszczyźnie sakramentalnej. Dzięki wychowaniu przez Kościół człowiek staje się uczciwy, potrafi bardziej kochać i poświęcać się dla drugiego człowieka, a tym samym staje się dobrym obywatelem.
W tym dokumencie nie mogło zabraknąć opisu środowiska szkolnego, z którym dziecko styka się niemal codziennie. Szkoła uzupełnia wiedzę, której sama rodzina nie może dać. Jest instytucją, która ma ogromny wpływ na wychowanie. Szkoła stała się pomocna w kształtowaniu dobrego chrześcijanina i dobrego obywatela; a przede wszystkim dobrego człowieka. W punkcie Pius XI zaakcentował, że nigdy nie wolno szkole przeciwstawiać się rodzinie i Kościołowi, lecz musi się ona z nimi zrosnąć w najdoskonalszą jedność moralną. W encyklice papież ukazał ważną kwestię. Mianowicie wskazał, że dobroć szkolnictwa nie tyle zależy od dobrych programów nauczania, co od dobrych nauczycieli. Dobry nauczyciel to ten, który ma dobre przygotowanie do nauczania, kocha młodzież i zależy mu na jej dobru. W jednym z ostatnich punktów encykliki znajduję się opis różnych zagrożeń, z jakimi styka się młody człowiek. Papież pragnie tym samym uwrażliwić rodziców i wychowawców na to, że trzeba rozsądnie chronić dziecko przed złem. Ostatni rozdział jest podsumowaniem całej treści encykliki papieża Piusa XI. Mówi on o celu i formie wychowania chrześcijańskiego. Papież twierdzi, że celem wychowania jest współdziałanie z łaską. Owocność wychowania przejawia się w dobrze ukształtowanym charakterze, który sam potrafi wybierać, co jest dobre a co złe. Wiele z treści encykliki nie przestało być aktualne, niektóre natomiast nie wytrzymały próby czasu. Nie mniej nie osłabia to wagi tego dokumentu, który ukazuje bogactwo wychowawcze możliwości Kościoła.
Bibliografia
R. Łukaszyk, Encyklopedia Katolicka t. 3, kol. 1350; Pius XI, Divini illius Magistri, [w:] red. J. Korzonkiewicz, O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży, 1932; A. Siara, Prawa i obowiązki wychowawcze rodziny według encykliki Divini illius Magistri Piusa XI, 53-58; J. Bagrowicz, Edukacja religijna współczesnej młodzieży, Divini illius Magistri, od Piusa XI do Jana Pawła II – nauczanie Kościoła o wychowaniu młodzieży, Toruń 2000, s. 152-161; S. Wyszyński, Przewodnie myśli encykliki O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży, Ateneum Kapłańskie 26 (1930), 1-22.