Damazy I

Z e-ncyklopedia

Damazy I (305-384), papież

papież: 1 październik 366 – 11 grudnia 384

Damazy, mówca i poeta pochodził ze szlacheckiej rodziny katalońskiej. Urodzony ok. 305 w Rzymie (lub Hiszpani). Jego ojcem był pochodzący z Hiszpani Antoniusz, kapłan przy kościele nazwanym później San Lorenzo. Damazy był diakonem (355) i prezbiterem za pontyfikatu Liberiusza kiedy ariański cesarz Konstancjusz skazał papieża na wygnanie towarzyszł mu. Powrócił jednak do Rzymu i poparł antypapieża Feliksa II, a po jego śmierci (365) pojednał się z Liberiuszem. Śmierć Liberiusza (366) spowodowała krwawe zmagania o godność papieską. Grupa zwolenników Liberiusza wybrała na papieża diakona Ursyna, którego konsekrował Paweł z Tibur.

Większość kapłanów i laikatu, w tym zwolennicy antypapieża Feliksa II, opowiedziała się za Damazym. Doszło do krwawych walk, w wyniku których Damazy zajął 1 października 366 bazylikę na Lateranie i został konsekrowany przez biskupa Ostii. Po zakończonych walkach, w których zginęło ok. 160 osób prefekt Rzymu Viventus skazał Ursyna i jego diakonów na wygnanie. Pozwolenie cesarza umożliwiło im powrót do Rzymu we wrześniu 367 i walki znów rozgorzały. Pod koniec 367 Ursyn wraz ze swoimi stronnikami powtórnie został wygnany z Rzymu i Italii. W latach 370-372 Damazy znalazł się w tarapatach, gdy Ursyn i jego adherenci otrzymali prawo powrotu do Italii. Osiedlili się w Mediolanie i zmobilizowali przeciw papieżowi arian. Damazy został oskarżony (ok. 371) przez Żyda Izaaka, konwertytę, o wielkie wykroczenie – prawdopodobnie cudzołóstwo. Wszczęte śledztwo nie potwierdziło zarzutów, a Synod rzymski zwołany 378 oczyścił Damazego z zarzutów. Ursyn uciekł do Kolonii, a Izaak do Hiszpanii. Cesarz Gracjan (363-383) na prośbę Synodu uznał zwierzchność sądowniczą biskupa Rzymu nad wszystkimi metropoliami Zachodu. Synod wydał też dekret uznający odpowiedzialość biskupów tylko przed kolegium biskupów, a nie przed władzą świecką jednak póżniejszy dekret cesarski nie uwalniał nawet papieża od jurysdykcji cesarza w przypadku przestępstw kryminalnych. Papież występował przeciwko doktrynom arianizmu, macedonizmu, apolinaryzmu i pryscylializmu i odsuwał od sprawowania funkcji biskupich tych, którzy solidaryzowali się z tymi kierunkami.

Damazy dzięki swoim wpływom, wspomagany przez Ojców Kościoła doprowadził do ogłoszenia 28 lutego 380 wspólnego edyktu cesarzy Gracjana i Teodozjusza I Wielkiego czyniącego chrześcijaństwo według nicejskiego wyznania religią państwową. Równocześnie cesarze zwalczali kulty pogańskie. Sobór w Konstantynopolu (II Sobór Powszechny), zwołany w 381r. przez współrządzącego cesarza Teodozjusza I Wielkiego dla wschodniej części cesarstwa potępił twierdzenia arian i postanowił, że biskup Konstantynopola jako stolicy cesarskiej posiada pierwszeństwo honorowe (bez jurysdykcji) zaraz po biskupie Rzymu. Ta decyzja nie spodobała się papieżowi, który upatrywał w tym zarzewie konfliktów i możliwość podziałów, a Synod rzymski w 382 ogłosił prymat biskupa Rzymu, opierając się na prawie sukcesji począwszy od św. Piotra i ustalił tradycyjne starszeństwo Kościółów: Rzymu, Aleksandrii i Antiochii. Damazy nazwał biskupstwo rzymskie Stolicą Apostolską, rozwinął kancelarię papieską i przeprowadził reformy w liturgii, a łacinę ustanowił głównym językiem. Sekretarzowi Hieronimowi zlecił rewizję łacińskiego tekstu Pisma Świętego i uczynił go odpowiedzialnym za ostateczne ustalenie kanonu ksiąg biblijnych. Biblia Hieronima, zw. Wulgatą, stała się urzędowym tekstem Kościoła. Papież włożył dużo wysiłku, by w Rzymie w miejsce posągów i świątyń pogańskich pobudować kapliczki i umieścić napisy przedstawiające męczęństwo chrześcijan. W miejscach kaźni męczenników Damazy I umieszczał własne wierszowane epigramy łacińskie wykute w marmurze przez papieskiego kaligrafa Furiusa Dionizego Filokalusa. Odnowił katakumby i kryptę papieską w katakumbach św. Kalikasa. Po 18 latach energicznej posługi Kościłowi papież Damazy zmarł w opini świętości 11 grudnia 384. Został pochowany przy Via Ardeatina w kościele, który sam zbudował. Później jego szczątki przeniesiono do kościła San Lorenzo in Damaso.

Bibliografia

Kazimierz Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996; Robert Mongego – Leksykon papieży, 2008 Salwator.