Cmentarz Mater Dolorosa w Bytomiu

Z e-ncyklopedia
Bytom Dolorosa1.jpg
Bytom Dolorosa2.jpg
Bytom Dolorosa3.jpg
Bytom Dolorosa4.jpg
Bytom Dolorosa5.jpg

Począwszy od 1866 roku Towarzystwo Cmentarne ad Sanctam Trinitatem rozpoczęło nabywanie działek pod budowę przyszłego cmentarza, między Hakubastrasse (obecnie ul. Kraszewskiego) i Poststrasse (obecnie ul. Piekarska). 6 kwietnia 1866 w imieniu Kolegium Kościelnego ks. proboszcz Józef Szafranek rozpoczął wykup działek od osób prywatnych. W wyniku tych starań powstały dwa cmentarze: w 1868 roku „Mater Dolorosa” I przy ul. Piekarskiej 71 a w 1886 roku „Mater Dolorosa” II przy ul. Piekarskiej 75.

Cmentarz „Mater Dolorosa” II przeznaczony został na lokalizację krypt dużych grobowców rodzinnych, rozmieszczonych wzdłuż murów cmentarza i oddzielonych alejką od czterech pól wewnętrznych, na których znajdowały się groby ziemne. Nie przewidziano miejsc na pochówek dzieci.

Cmentarz „Mater Dolorosa” I został podzielony na osiem kwater. Przy głównej alei, po lewej stronie, w górnej części kwatery VI wyznaczono miejsce na kaplicę cmentarną, a na skrzyżowaniu alejek zaprojektowano krzyż. Przy murze naprzeciw wejścia były przeznaczone miejsca na duże grobowce rodzinne. W kwaterze I znajdowały się bezpłatne groby, w kwaterach II, III, VI i VII groby płatne, a kwatery IV, V i VIII przeznaczone zostały dla dzieci, w kwaterze XI miały być chowane dzieci, które urodziły się martwe. W 1866 roku nastąpiło poświęcenie cmentarza, a w 1868 roku odbył się pierwszy pochówek. W latach 1881/1882 Katolickie Towarzystwo Cmentarne wraz z ówczesnym jego kierownikiem, wikarym przy kościele mariackim, ks. Reinholdem Schirmeisenem, wybudowało na terenie cmentarza kaplicę cmentarną. Istniejącą kaplicę cmentarną zaprojektował syn bytomskiego inspektora sanitarnego, wiedeński architekt Hugo Heer. Powstała w 1881 roku. Prace murarskie wykonywali mistrz murarski Albert Kiehr i Joseph Kowolik, nadzór budowlany nad całością prac sprawował Paul Jackisch, bytomski architekt i późniejszy projektant kościoła pod wezwaniem Św. Trójcy.

W 1883 roku cmentarz był w 3/4 zapełniony. 2 lutego 1884 uzyskano zezwolenie ministerialne, a 6 lutego 1884 rejencja zgodziła się na otwarcie nowego cmentarza „Mater Dolorosa” II, co nastąpiło 1 listopada 1886 . 5 lipca 1888 ksiądz Reinhold Schirmeisen za zgodą wikariatu generalnego we Wrocławiu przejął cmentarz „Mater Dolorosa” w imieniu parafii Św. Trójcy od ks. Norberta Bonczyka, proboszcza parafii Wniebowzięcia NMP. Parafia Wniebowzięcia NMP otrzymała prawo współużytkowania kaplicy. 24 lutego 1928 biskup wrocławski ustanowił Związek Katolickich Gmin Kościelnych, który przejął administrację cmentarza. 28 czerwca 1921 Zarząd Kościelny zakazał sprzedaży miejsc cmentarnych, 17 września kolejna uchwała zakazywała grzebania dzieci na obu cmentarzach „Mater Dolorosa”.

W 1966 roku zarządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 14 kwietnia zamknięto część cmentarza, kolejny dokument z dnia 23 stycznia 1973 informował o wszczęciu postępowania w sprawie zamknięcia obu cmentarzy „Mater Dolorosa”. Ówczesny proboszcz parafii Św. Trójcy, ks. Paweł Porada 2 lutego 1973 złożył odwołanie, w którym wymienił wybitnych mieszkańców Bytomia pochowanych na cmentarzu „Mater Dolorosa”, ale nie zostało ono uwzględnione. W efekcie większa część cmentarza „Mater Dolorosa” II została zamknięta, pozostawiono jedynie nieliczne nagrobki w części przylegającej do ulicy Piekarskiej. Zabytkowy cmentarz „Mater Dolorosa” I uniknął losu wielu cmentarzy, zamykanych z błahych powodów. Obecnie jest chroniony prawem ze względu na wpisanie go do rejestru zabytków województwa śląskiego.

Znane osobistości spoczywające na cmentarzu „Mater Dolorosa”

Bibliografia

M. Derus, Cmentarz „Mater Dolorosa”, [w:] Cmentarze bytomskie od średniowiecza do współczesności, pr. zb. pod red. J. Drabiny, Bytom 1999, s. 27-38; M. Kaganiec, Znane osobistości spoczywające na cmentarzu „Mater Dolorosa”, [w:] Cmentarze bytomskie od średniowiecza do współczesności, pr. zb. pod. red. J. Drabiny, Bytom 1999, s. 39-45.