Cmentarz - Katowice ul. Francuska

Powstająca parafia Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach swój pierwszy cmentarz posiadała przy. ul. Gliwickiej. W 1871 roku ten cmentarz był już przepełniony i dlatego poszerzono go o kolejną działkę. W 1896 roku parafia mariacka wykupiła teren cmentarza przy ul. Gliwickiej, a w 1919 roku sprzedała go parafii Św. Ap. Piotra i Pawła.

W międzyczasie, to jest w 1884 roku, parafia mariacka niedaleko kościoła parafialnego zakupiła 2,5 ha gruntu z przeznaczeniem na nowy cmentarz. W 1886 roku na jego terenie, przy obecnej ulicy Francuskiej, postawiono ceglany, neogotycki budynek, w którym umieszczono mieszkanie grabarza oraz kostnicę. Środek tego obiektu stanowi główną bramę cmentarza. W 1924 roku na cmentarzu przy ul. Francuskiej stanęła kaplica pw. św. Józefa, ufundowana przez ks. kanonika Józefa Cieślę. W przyziemiu kaplicy mieści się krypta grobowa fundatora i jego rodziny, a także m.in. grób ks. W. Schmidta.

W dwudziestoleciu międzywojennym cmentarz przy ulicy Francuskiej należał do najbardziej reprezentatywnych cmentarzy. Miejsce pochówku wokół kaplicy było najdroższe i w 1936 roku osiągnęło kwotę 1000 zł. Miejsca w dalszej części cmentarza były tańsze i wynosiły od kilkunastu złotych za miejsce dla dzieci do kilkudziesięciu złotych za miejsce dla dorosłego. Osoby najuboższe miały zapewniony pochówek za darmo. Koszty miejsca i kamienia ponosiły władze miasta. Dla osób pochodzących spoza parafii koszty pochówku były trzykrotnie wyższe , aż do końca 1940 roku, kiedy to ks. prałat W. Pniok zakazał grzebania nie parafian.

W celu pozyskiwania nowego miejsca na cmentarzu, rozpoczęto akcję likwidacji starych pochówków jeszcze z początków istnienia cmentarza. W ten sposób zlikwidowano wszystkie zabytkowe nagrobki nie zważając na ich wartość artystyczną i historyczną.

W 1898 roku, gdy rozpoczynano budowę kościoła pw. Św. Ap. Piotra i Pawła, zarząd kościelny parafii mariackiej uznał, że najwyższy czas pomyśleć także o nowym cmentarzu, odpowiadającym potrzebom rozrastającego się miasta. Po dłuższych negocjacjach od trzech właścicieli zakupiono teren o łącznej powierzchni 4 ha, przy obecnej ulicy Sienkiewicza. W styczniu 1904 roku cmentarz został otwarty; jego część północna (0,5 ha) należy do parafii mariackiej, a pozostała - do parafii Św. Ap. Piotra i Pawła.

Cmentarz przy ulicy Francuskiej graniczy z cmentarzem ewangelickim. Przy płocie dzielącym oba cmentarze ustawiono rzeźbę Pieta wykonaną z piaskowca. Na cmentarzu spoczywają m.in.:

Za sprawą katowickiego Oddziału Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN na cmentarzu powstał grób powstańca z symbolem pamięci Tobie Polsko. Odnaleziono mogiłę, w której spoczywa Roman Jan Koźlik, katowiczanin, weteran walk powstańczych III powstania śląskiego, zmarły 18 czerwca 1960.

Bibliografia

Za: J. Tofilska, Parafia mariacka w Katowicach. Historia jak witraż, Katowice 2010, s. 64-65; L. Musioł, Z dziejów parafii św. Piotra i Pawła w Katowicach, Katowice 2003, s. 68-69; T. Falęcki, Cmentarze Katowic, Katowice 1997, s. 26-34; T. Falęcki, Nekropolie Katowic, [w:] Kronika Katowic, red. E. Długajczyk, t. 4, Katowice 1993, s. 28-36; Gość Niedzielny, 6 listopada 2022, nr 44/1594, Archidiecezja katowicka, s. V