Bulla: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 20:41, 11 lut 2020

Bulla powołująca ks. S. Adamskiego na biskupa katowickiego

Bulla jest to uroczyste pismo w języku łacińskim sporządzone przez papieża na pergaminie i zaopatrzone w pieczęć. Najstarsza zachowana bulla pochodzi od papieża Jana III (561-574).

Sam zwyczaj przywieszania pieczęci metalowej do dokumentów wywodzi się z Bizancjum i zapoczątkowany został przez papieża Agapita (535-536). Wizerunkiem przedstawianym na bullach był pasterz z owieczkami. Do XI wieku na bullach przedstawiane były krzyże, gwiazdy i znaki winietowe. Imię papieża umieszczane było na awersie natomiast wyraz papae na rewersie.

Bulle sporządzała kancelaria papieża początkowo na papirusie a od XI wieku już na pergaminie. Początkowo istniały tylko bulle większe, przez które papieże nadawali przywileje lub prawa na czas nieograniczony. Bulle te zwane od XV wieku bullami konsystorskimi, oprócz papieża podpisywali również kardynałowie.

W XI wieku wydawano również bulle mniejsze podpisywane przez kardynała kanclerza. Pieczęć zawieszano na pasku pergaminowym lub na sznurku zawieszonym przez załamaną kartę dokumentu i otwór w pieczęci. Sznur w kolorze żółtym lub czerwonym oznaczał dokument z uprawnieniami, konopny zaś z nakazami. Bulle z reguły były pismami otwartymi, za wyjątkiem bull poufnych zaopatrzonych w pieczęć, która po otwarciu bulli ulegała zniszczeniu, w związku z tym wprowadzono pieczęcie woskowe.

Bulle dotyczą spraw całego Kościoła, narodu, diecezji, zakonu lub znacznej grupy wiernych. Bulle konsystorskie służyły do zwoływania soborów, nadawania przywilejów monarchom, erygowania i rozgraniczania diecezji. Obecnie używa się ich rzadziej i forma ich jest uproszczona. Bulle protekcyjne dla biskupstwa gnieźnieńskiego (1136) i biskupstwa wrocławskiego (1155), włocławskiego (1148), kamieńskiego (1188) dla kapituł i klasztorów - umacniały prawa Kościoła, a także bulle nominacyjne, z przywilejami i odpustami.

Papież Pius XI ustanowił 29 czerwca 1909 sporządzanie bull: w sprawach erygowania diecezji i kapituł oraz nadawania beneficjów konsystorskich bulle podpisuje kard. Kanclerz. W sprawach obsadzania beneficjów niekonsystorskich – podpisuje datariusz lub jego sekretarz stanu. Komisja kardynałów ustaliła 1 października 1911 formułę bull obowiązującą w poszczególnych aktach. KPK zachował te normy w kan. 260-161. Papież Pius XI określił 12 lutego 1931 rozmiary i formę pieczęci ołowianej.

W prawie świeckim bullami nazywano pieczęcie z metalu lub wosku, na której widniała podobizna nadawcy dokumentu; por. słynną bullę złotą Fryderyka II (1213) i Karola IV (1356).

Bibliografia

W. Wójcik, Bulla (hasło), [w:] Encyklopedia katolicka, T. 2, pod red. F. Gryglewicza, Lublin 1978, s. 1192-1193. Foto: Archiwum Archidiecezji Katowickiej.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Plik:Bulla katowice.jpg|right|thumb|Bulla powołująca ks. S. Adamskiego na biskupa katowickiego]]
-Bulla jest to uroczyste pismo w języku  łacińskim sporządzone przez papieża na pergaminie  i zaopatrzone w pieczęć. Najstarsza zachowana bulla pochodzi od papieża Jana III (561-574).
+Bulla jest to uroczyste pismo w języku  łacińskim sporządzone przez papieża na pergaminie  i zaopatrzone w pieczęć. Najstarsza zachowana bulla pochodzi od [[Jan III|papieża Jana III (561-574)]].
 Sam zwyczaj przywieszania pieczęci metalowej do dokumentów wywodzi się  z Bizancjum i zapoczątkowany został przez papieża Agapita (535-536). Wizerunkiem przedstawianym na bullach był pasterz z owieczkami. Do XI wieku na bullach przedstawiane były krzyże, gwiazdy i znaki winietowe. Imię papieża umieszczane było na awersie natomiast wyraz ''papae'' na rewersie.
@@ Linia 8: / Linia 8: @@
 W XI wieku wydawano również bulle mniejsze podpisywane przez kardynała kanclerza. Pieczęć zawieszano na pasku pergaminowym lub na sznurku zawieszonym przez załamaną kartę dokumentu i otwór w pieczęci. Sznur  w kolorze żółtym lub czerwonym oznaczał dokument z uprawnieniami, konopny zaś z  nakazami. Bulle z reguły były pismami otwartymi, za wyjątkiem bull poufnych zaopatrzonych w pieczęć, która po otwarciu bulli ulegała zniszczeniu, w związku z tym wprowadzono pieczęcie woskowe.
-Bulle dotyczą spraw całego Kościoła, narodu, diecezji zakonu lub znacznej grupy wiernych. Bulle konsystorskie służyły do zwoływania soborów, nadawania przywilejów monarchom, erygowania i  rozgraniczania  diecezji. Obecnie używa się ich rzadziej i forma ich jest uproszczona.  Bulle protekcyjne  dla biskupstwa gnieźnieńskiego  (1136) i biskupstwa  wrocławskiego  (1155), włocławskiego (1148), kamieńskiego (1188) dla kapituł  i klasztorów - umacniały prawa Kościoła,  a także bulle  nominacyjne, z przywilejami i odpustami.
+Bulle dotyczą spraw całego Kościoła, narodu, diecezji, zakonu lub znacznej grupy wiernych. Bulle konsystorskie służyły do zwoływania soborów, nadawania przywilejów monarchom, erygowania i  rozgraniczania  diecezji. Obecnie używa się ich rzadziej i forma ich jest uproszczona.  Bulle protekcyjne  dla biskupstwa gnieźnieńskiego  (1136) i biskupstwa  wrocławskiego  (1155), włocławskiego (1148), kamieńskiego (1188) dla kapituł  i klasztorów - umacniały prawa Kościoła,  a także bulle  nominacyjne, z przywilejami i odpustami.
-Papież Pius XI ustanowił 29 czerwca  1909 sporządzanie bull: w sprawach erygowania diecezji i kapituł oraz nadawania beneficjów konsystorskich bulle podpisuje kard. Kanclerz. W sprawach obsadzania beneficjów  niekonsystorskich – podpisuje datariusz lub jego sekretarz stanu. Komisja kardynałów ustaliła 1 października 1911 formułę bull obowiązującą w poszczególnych aktach.  KPK zachował te normy w kan. 260-161. Papież  [[Pius XI]] określił 12 lutego 1931 rozmiary i formę pieczęci ołowianej.
+[[Pius XI|Papież Pius X]]I ustanowił 29 czerwca  1909 sporządzanie bull: w sprawach erygowania diecezji i kapituł oraz nadawania beneficjów konsystorskich bulle podpisuje kard. Kanclerz. W sprawach obsadzania beneficjów  niekonsystorskich – podpisuje datariusz lub jego sekretarz stanu. Komisja kardynałów ustaliła 1 października 1911 formułę bull obowiązującą w poszczególnych aktach.  KPK zachował te normy w kan. 260-161. Papież  Pius XI określił 12 lutego 1931 rozmiary i formę pieczęci ołowianej.
 W prawie świeckim bullami nazywano pieczęcie z metalu lub wosku, na której widniała podobizna nadawcy dokumentu; por. słynną bullę złotą Fryderyka II (1213) i Karola IV (1356).
@@ Linia 17: / Linia 17: @@
 W. Wójcik, Bulla (hasło), [w:] Encyklopedia katolicka, T. 2, pod red. F. Gryglewicza, Lublin 1978, s. 1192-1193. Foto: Archiwum Archidiecezji Katowickiej.
-[[Kategoria: Słownik historyczny]]
+[[Kategoria:Słownik historyczny]]
 [[Kategoria:Bulle]]