Brandys Jan: Różnice pomiędzy wersjami

Z e-ncyklopedia
(dr)
(dr)
Linia 22: Linia 22:
[[Kategoria:Kapelani powstań śląskich]]
[[Kategoria:Kapelani powstań śląskich]]
[[Kategoria:Politycy]]
[[Kategoria:Politycy]]
[[Kategoria: Duchowni urodzeni w Pawłowicach Śląskich]]

Wersja z 08:37, 14 lis 2014

Brandys Jan (1886-1970)

Brandys Jan1.jpg

Urodził 13 listopada 1886 w Pawłowicach-Dębinie. Był młodszym bratem ks. senatora Pawła Brandysa. Szkołę ludową ukończył w rodzinnej miejscowości. Do gimnazjum uczęszczał w Pszczynie, gdzie w 1908 roku uzyskał maturę. W tym samym roku rozpoczął studia filozoficzno – teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim. 22 czerwca 1912 przyjął święcenia kapłańskie.

Był wikarym w parafii w Bukowicach k. Milcza, a następnie był administratorem parafii Raszowa w powiecie kozielskim. W latach 1915–1917 był administratorem parafii Łabędy k. Gliwic, a w latach 1917–1919 wikarym w parafii św. Wawrzyńca w Strzelcach Opolskich. W połowie czerwca 1919 roku wysunięty został na naczelnego kapelana wojsk powstańczych. Wkrótce wyjechał do Ostrowa Wielkopolskiego, skąd przydzielono go w charakterze kapelana do 1 Pułku Strzelców Bytomskich. Brał udział w I i III powstaniu śląskim. W III powstaniu zorganizował samodzielny oddział powstańczy składający się głównie z ochotników zza Odry, tzw. Grupa Dziergowicka ks. Brandysa.

Po powstaniach został mianowany komisarzem likwidacyjnym dla powiatów kozielskiego, gliwickiego, rybnickiego, pszczyńskiego i raciborskiego z siedzibą w Rybniku, sprawując de facto władzę cywilną. W 1922 roku władze wojskowe zaproponowały mu objęcie stanowiska dziekana Okręgu Wojskowego Grodno, którego jednak nie przyjął. W grudniu 1923 roku został administratorem, a w 1924 roku proboszczem parafii NSPJ w Brzezinach Śląskich. Na mocy dekretu papieskiego 8 października 1933 został mianowany proboszczem parafii św. Barbary w Chorzowie po bp. J. Gawlinie. Tam rozbudował m.in. szpital św. Jadwigi. Należał do współorganizatorów Związku Powstańców Śląskich. Jego nazwisko znalazło się na liście ściganych przez władze hitlerowskie przed wybuchem II wojny światowej (Sonderfahndungsbuch Polen).

We wrześniu 1939 roku wyjechał do Francji, gdzie został urzędnikiem polskiej kurii polowej i kapelanem w Coëtquidan. Po kapitulacji Francji dostał się do Syrii, został tam do sierpnia 1941 roku szefem duszpasterstwa Brygady Strzelców Karpackich. W latach 1941–1942 w stopniu majora pełnił funkcję szefa duszpasterza Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie, a potem szefa Armii Polskiej na Wschodzie.

Po zakończeniu II wojny światowej osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie w 1947 roku został proboszczem polskiej parafii Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Kazimierza na Devonia Road w Londynie. W 1964 roku, po śmierci Biskupa Polowego Józefa Gawliny otrzymał stopień generała brygady. Posiadał szereg odznaczeń wojskowych, m.in. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Niepodległości z Mieczami, trzykrotnie Krzyż Walecznych, 2 – krotnie Złoty Krzyż Zasługi oraz Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Gwiazdę Górnośląską, Miecze Hallerowskie". Zmarł w Londynie po ciężkiej chorobie 27 lutego 1970 i tam został pochowany na cmentarzu św. Patryka w Leyton.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Jana Brandysa; Schematyzm (1924-1970); M. Brandys, Życie i działalność księży Pawła i Jana Brandysów w l. 1869-1970, Katowice 2007, mps w Bibliotece WTL UŚ; EPS, s. 53; Falęcki, O narodowe oblicze, s. 113; Gawlina, Wspomnienia, s. 69, 285, 288, 308, 315, 344; Gwóźdź, Udział duchowieństwa, s. 181; Kapelani wrześniowi, s. 108 i nn.; Korespondencja, s. 102 i nn.; Myszor, Historia diecezji, s. 129 i nn.; Olszar, Duchowieństwo, s. 391, 519, 539-540; Represje wobec duchowieństwa, s. 13, 64; Wojskowa służba, s. 79; E. Wyglenda, Brandys Jan (hasło), Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej, s. 40-41; Krzyżanowski, Kościół katolicki wobec mniejszości niemieckiej, s. 16 i nn.; Macała, Duszpasterstwo a narodowość wiernych, s. 47, 52, 117; W. Musialik, W kręgu polityki i władzy, s. 29 i nn.; S. Pisarek, Parafia p.w. św. Jana Chrzciciela w Pawłowicach, Pawłowice 1996, s. 64-67; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 216; WD 1928, nr. 8, s. 51; Brandys Jan (hasło), w: Piekarzanie. Leksykon mieszkańców Piekar Śląskich, red. H. Gawlik, J. Grajewska-Wróbel, L. Wostal, Z. Bogacki, Piekary Śląskie 2010, s. 46-48; Z. Janeczek, Poczet dowódców powstań śląskich 1919-1920-1921. Wybrane sylwetki, Katowice 2009, s. 81-86.