Bractwo św. Anny

Z e-ncyklopedia
Anna Wenecja.jpg

Geneza bractwa św. Anny sięga XV wieku, a pierwsze jego oddziały powstały w Niemczech. Na ziemiach polskich było znane już w XVI wieku, lecz miało cele wyłącznie dewocyjno-społeczne. Dopiero założona przez arcybiskupa lwowskiego Jana Dymitra Solikowskiego, w 1578 roku, konfraternia przy bernardyńskim kościele św. Anny w Warszawie, wśród zadań o charakterze dewocyjno-społecznym postawiła sobie za cel obronę Kościoła katolickiego i jego doktryny, a zwłaszcza bóstwa Syna Bożego i Ducha Świętego […], Sakramentów św. i czci Świętych. Statut bractwa wymagał podejmowania dyskusji z różnowiercami placide et pro modestia catholica w celu zwalczania błędnej nauki arian i protestantów. Działalność ta miała prowadzić do nawracania ludzi wyłączonych z jedności z Kościołem katolickim. Działalność społeczna członków bractwa obejmowała również zwalczanie wad o charakterze społecznym, zwłaszcza pijaństwa i gadulstwa, dlatego też od kandydatów, poza walorami intelektualnymi, wymagano kwalifikacji moralnych. W późniejszym okresie, zwłaszcza w XVIII wieku, ograniczono się do wypełniania praktyk religijnych, tzn. do odmawiania różnych modlitw, którymi obejmowano nie tylko żywych członków bractwa ale i zmarłych. 11 czerwca 1581 nuncjusz apostolski w Polsce, Giovanni Andrea Caligari, dekretem His, quae pro zatwierdził konfraternię warszawską wraz ze statutami, a w 1589 roku papież Sykstus V bullą Ex incumbenti podniósł ją do rangi arcybractwa i obdarzył licznymi łaskami. Wyniesienie to nadawało prawo agregacji do konfraterni wszystkich innych bractw o tej nazwie z terenu Polski. Bulla papieska spowodowała szybki rozwój bractwa i erygowanie nowych oddziałów. Opiekę powierzono bernardynom, którzy propagowali bractwo wśród pielgrzymów, licznie przybywających w pielgrzymkach do obsługiwanych przez zakon sanktuariów. Papież Sykstus V zezwolił też na używanie medaliku z podobiznami św. Anny i NMP z Dzieciątkiem Jezus oraz napisem Sanctae Annae Societas.

Na Śląsk, z racji jego położenia geograficznego, bractwo św. Anny zostało przeszczepione jeszcze w XV wieku. W 1500 roku powstał pierwszy oddział konfraterni w parafii Wniebowzięcia NMP w Lwówku Śląskim. Głównym obecnie ośrodkiem bractwa św. Anny na Śląsku jest sanktuarium św. Anny Samotrzeciej na Górze św. Anny. Również tutaj powstało bractwo św. Anny, które papież Benedykt XIV zatwierdził w 1753 roku i obdarzył odpustami. Moderatorem bractwa jest kustosz Sanktuarium na Górze św. Anny lub inny wyznaczony przez niego ojciec. W tradycji śląskiej celem bractwa jest szerzenie kultu św. Anny, troska o jedność i miłość w rodzinach, modlitwa w intencji matek oczekujących potomstwa, dbałość o chrześcijańskie wychowanie dzieci oraz pomoc rodzinom wielodzietnym. Członkiem bractwa może zostać katolik, który skończył 18 rok życia, bez względu na to czy jest - duchownym lub świeckim. Aby zostać członkiem bractwa należy wyrazić pisemną wolę i przesłać ją na adres sanktuarium na Górze św. Anny. Nowego członka wpisuje się do przechowywanej w klasztorze na Górze św. Anny Księgi Bractwa. Na Górnym Śląsku bractwo św. Anny źródła odnotowują m.in. w parafii mysłowickiej. Zostało ono założone prawdopodobnie pod koniec XVI wieku, zaś z 1614 roku pochodzi wzmianka o dużych fundacjach na rzecz tego bractwa. W 1647 roku zawiązano bractwo św. Anny w Lędzinach. Bractwo posiadało swój modlitewnik wydawany staraniem Franciszkanów z Góry św. Anny pt. Książeczka do nabożeństwa dla członków Bractwa św. Anny, która zawierała dwanaście pieśni do św. Anny.

Bibliografia

J. Flaga, Bractwa religijne w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, Lublin 2004, s. 105-106, 140, 231; B. Kumor, Kościelne stowarzyszenia na ziemiach polskich w okresie przedrozbiorowym, [w:] Księga Tysiąclecia katolicyzmu w Polsce, red. P. Kałwa, M. Rechowicz, Lublin 1969, cz. 1, s. 527-528; A. Hanich, Góra św. Anny - centrum pielgrzymkowe Śląska Opolskiego 1945-1999, Opole 1999, s. 45-46; Podręczna encyklopedia kościelna, T. 5-6, oprac. S. Gall, Warszawa 1905, s. 220; J. Kudera, Historia parafii mysłowickiej, Mysłowice 1934, s. 233-237; W. Bochnak, Religijne stowarzyszenia i bractwa katolików świeckich w diecezji wrocławskiej od XVI wieku do 1810 roku, s. 88.