Tekst źródłowy strony Bractwo Męki Pańskiej

[[Plik:Ecce-homo Mantegna.jpg|right|thumb|Ecce Homo, Mantegna]]
Bractwo Męki Pańskiej a właściwie Arcybractwo Męki Pańskiej jest świecką konfraternią należącą do bractw poświęconych Osobom i tajemnicom Boskim, nazywanymi inaczej trynitarnymi i chrystologicznymi. Powstało 9 czerwca 1595 w Krakowie, w ten dzień po raz pierwszy odprawiono nabożeństwo Piętnastu Stopni Męki Pańskiej w klasztorze franciszkańskim. Bractwo zostało założone przez kanonika katedry krakowskiej [[Szyszkowski Marcin|Marcina Szyszkowskiego]] (1554-1630),  późniejszego biskupa łuckiego i arcybiskupa krakowskiego (1616-1630). Ufundował on kaplicę w klasztorze franciszkanów konwentualnych w Krakowie i zaprowadził w niej bractwo, które  przedtem  spotykało się w refektarzu klasztoru. Dlatego bractwo było związane z franciszkanami konwentualnymi, a także z bernardynami, którzy je przejęli. Oba zakony zaczęły zakładać bractwa Męki Pańskiej w swoich klasztorach, a później także w kościołach parafialnych. Papież [[Klemens VIII]] podniósł je do rangi Arcybractwa i podporządkował mu wszystkie wspólnoty o tej nazwie i duchowości w Polsce jako filie których wkrótce powstało 19, np. w Lublinie w 1617 roku zaprowadzone przez bernardynów, a następnie przez franciszkanów konwentualnych w 1620 roku.  Abp Szyszkowski dołączył statuty bractwa do ustaw synodu krakowskiego z 1621 roku  i zdobył wiele odpustów związanych z udziałem w nabożeństwach organizowanych przez bractwo. 

Wyróżniającą cechą bractwa była możliwość uwalniania jednego więźnia skazanego na śmierć co roku w czasie [[Wielki Post|Wielkiego Postu]]; przed podjęciem decyzji o uwolnieniu następowało badanie czy więzień może wrócić do życia na wolności. Uwolnienie następowało podczas Wielkiego Postu podczas szczególnej ceremonii, której punktem kulminacyjnym było symboliczne rozkucie więźnia w kaplicy Męki Pańskiej w kościele pw. św. Franciszka w Krakowie.

==Rozwój==
Bractwo Męki Pańskiej przeżywało swój najlepszy okres od XVII wieku do pierwszej połowy XVIII wieku. Jednak w 1796 roku przywileje bractwa zostały ograniczone, a następnie utraciło ono możliwość uwalniania więźniów w wyniku działania zaborców - władz  austriackich. Na skutek problemów finansowych bractwo podupadło i w drugiej połowie XIX wieku zrzekło się kaplicy Męki Pańskiej oddając ją franciszkanom, lecz zachowując prawo do odprawiania w niej nabożeństw. Konflikty w bractwie w tamtym okresie zostały stłumione dopiero w 1896 roku  przez dogłębne reformy przeprowadzone przez [[Puzyna Jan|kard. Jana Puzynę]]. W czasie komunizmu w Polsce, działalność bractwa została ograniczona przez dekret wydany 5 sierpnia 1949, który doprowadził do formalnego zaniku bractwa. Jednak przetrwało w jego członkach zachowujących formację wyniesioną z bractwa, mimo zakazu angażowania się społeczeństwa w ten typ działalności. Bractwo przetrwało okres Polski Ludowej i podczas obchodów 400-lecia jego istnienia podjęto próbę odnowy. 

Charakterystyczną cechą bractwa jest strój ubierany podczas procesji; składa się on z czarnej franciszkańskiej tuniki przepasanej białym sznurem i zdobionej kapy z kapturem zasłaniającym twarz a mającym tylko dziury na oczy. Bracia używają insygniów przypominających narzędzia kaźni Chrystusa, a także nawiązujące do kruchości ziemskiej egzystencji. Warto wspomnieć, że do bractwa należały elity społeczne m.in. królowie Polski np. Zygmunt III Waza. Anonimowość w bractwie przyciągała wielu możnych. Duchowość bractwa Męki Pańskiej była wzorowana na duchowości franciszkańskiej skupiającej się na Męce Chrystusa, Jego ubóstwie i ogołoceniu, medytowaniu wartości cierpienia we własnym życiu. Bractwo udzielało się charytatywnie, pomocą  ludziom w skrajnie złej sytuacji, uwalnianiem więźniów lub zmniejszaniem im kary, doprowadzaniem kapłanów do umierających oraz modlitwą o nawrócenie odłączonych od Kościoła. Na Śląsku kult Męki Pańskiej rozwijał się dzięki zakładanym przez franciszkanów bractwach Męki Pańskiej czy podobnych mu bractwach jak np. [[Bractwo Drogi Krzyżowej|bractwie Drogi Krzyżowe]]j oraz różnych formach kultu pasyjnego. 
==Na Śląsku==
Na Górnym Śląsku bractwo zostało założone na terenie [[Parafia św. Mikołaja w Łące|parafii Łąka]] pod koniec XVIII wieku. Jego powstanie należy łączyć z założeniem w kościele stacji drogi krzyżowej przez reformatów z Kęt. Podobne bractwo powstało w Chorzowie, założone 8 marca 1893 w wyniku działalności jego pielgrzymów. Chorzowskie bractwo było związane z podobnym, założonym na [[Góra św. Anny|Górze św. Anny]] 17 marca 1892, do którego oprócz wielu parafian z Chorzowa, należeli również wierni z Siemianowic, Bytomia, Lipin, Tarnowskich Gór, Lipin czy [[Parafia św. Barbary w Chorzowie|parafii w Królewskiej Hucie]]. Arcybractwo Męki Pańskiej dziś działa w bazylice św. Franciszka przy klasztorze franciszkanów konwentualnych w Krakowie i w 2000 roku liczyło 15 braci i 3 kandydatów.

== Bibliografia ==
A. Petrowa-Wasilewicz, Leksykon ruchów i stowarzyszeń w Kościele, Warszawa 2000, s. 116-117; J. Myszor, Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1821-1914, Katowice 1991, s. 150, 153-154; J. Flaga, Bractwa religijne w Rzeczpospolitej w XVII i XVIII wieku, Lublin 2004, s. 56, 117, 120-122.

[[Kategoria:Bractwa|Męki Pańskiej]]