Boromeuszki w Cieszynie

Boromeuszki w Cieszynie

św. Karol Boromeusz

W związku z trwającym na terenie Niemiec kulturkampfem, siostry boromeuszki przeniosły działalność pedagogiczno-wychowawczą wśród dzieci i młodzieży oraz lokalizację wyższych władz zgromadzenia i nowicjat do Cieszyna (położony wówczas na terenie monarchii Austro-Węgierskiej). Pierwsza grupa sióstr wraz z wychowankami przybyła z Trzebnicy do Cieszyna w 1876 roku. Pedagogiczna działalność zgromadzenia wypełniła lukę w zakresie katolickiego wychowania dziewcząt na tym terenie.

Na przełomie XIX i XX w. cieszyński klasztor, zlokalizowany początkowo w kamienicy przy Górnym Rynku, rozbudowano w kompleks budynków mieszczących m.in. przedszkole, szkołę podstawową (ludową), szkołę wydziałową (podstawową wyższego stopnia), żeńskie seminarium nauczycielskie, pensjonat dla dziewcząt, gdzie siostry uczyły języków obcych, muzyki oraz kobiecych prac ręcznych i domowych. Wśród nowych zabudowań zrealizowano projekt budowy kaplicy Świętej Rodziny (1877-1878).

Po II wojnie światowej nastąpił kres szerokiej działalności oświatowej boromeuszek w Cieszynie, gdyż władze komunistyczne uniemożliwiły jej podjęcia w poprzednim kształcie. Na początku lat 50. XX wieku istniała jedynie, i to w różnych narzuconych przez państwo formach, Zasadnicza Szkoła Przemysłu Gastronomicznego Sióstr Boromeuszek. Nawiązaniem do oświatowej działalności sióstr w przeszłości, było otwarcie przez siostry w 1996 roku bursy dla młodzieży żeńskiej.

Od początku swej obecności w Cieszynie, siostry zajmowały się także pielęgnacją chorych w ich domach prywatnych. Od czasów II wojny światowej, przez czas PRL-u, w miejsce zlikwidowanej aktywności pedagogicznej, stopniowo rozwinęła się działalność opiekuńcza wobec osób starszych i chorych. Dotychczasowe pomieszczenia szkolne przystosowano na zakład opieki dla chorych.

Ponadto, cieszyński klasztor był miejscem urzędowania wyższych władz zgromadzenia. Na przestrzeni lat pełnił następujące funkcje: dom generalny boromeuszek na Śląsku (1879-1889), dom prowincjalny dla prowincji austriackiej (1894-1914), dom prowincjalny dla prowincji polskiej (1923-1931).

Od 1938 roku siostry dochodziły do pracy przy pielęgnacji niemowląt w miejskim żłobku przy ul. Kraszewskiego 2. W latach 1946-1960 siostry tam zatrudnione tworzyły odrębną wspólnotę zakonną. W 1960 roku boromeuszki zostały zwolnione z pracy przez władze państwowe.

Bibliografia

Archiwum Sióstr Boromeuszek w Mikołowie, Dokumentacja placówki: Cieszyn-żłobek; Rocznik Diecezji Katowickiej 1947, poz. 10 s. 141; Rocznik Diecezjalny 1953, poz. 10-11, s. 102; Diecezja Katowicka 1958, poz. 11-12, s. 209; s. Fabiana Izydorczyk, Janusz Spyra, Dzieje miłosierdzia. Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Cieszynie (1876-2001), Kraków 2002; s. Fabiana Izydorczyk, Niewiastę dzielną któż znajdzie? Matka Helena Tichy, [w:] Władysława Magiera, Cieszyński szlak kobiet 3, Cieszyn 2012, s. 139-146; s. Fabiana Izydorczyk, Siostra Aniela Szmuk 1912-1991, [w:] Władysława Magiera, Szlak kobiet Śląska Cieszyńskiego 2, Cieszyn 2016, s. 38-53; Irena Kontny, Tomasz Szybisty, Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, t. 3: Diecezja Bielsko-Żywiecka, Kraków 2015 (Kaplica domowa Boromeuszek pw. Świętej Rodziny w Cieszynie, s. 116-123); Mariusz Makowski, Szlacheckie siedziby na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn 2005 (Pałac Kalischów, s. 58-63); Janusz Spyra, Via Sacra. Kościoły i klasztory w Cieszynie i Czeskim Cieszynie, Cieszyn 2008 (Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza, s. 120-133); Janusz Spyra, Św. Jan, czyli jak siostry boromeuszki nie zbudowały wielkiego szpitala w dzisiejszym Czeskim Cieszynie, [w:] Kalendarz śląski 2005, s. 113-116.