Benedykt IX

Z e-ncyklopedia

Benedykt IX (zm. ok. 1056), papież

Daty pontyfikatu: 21 października 1032 do września 1044; 10 marca 1045 - 1 maja 1045; 8 listopada 1047 - 16 lipca 1048.

Po śmierci Jana XIX władzę nad Stolicą Piotrową przejął Teofilatto di Tuscolo, który przyjął imię Benedykt IX. Wybór na papieża może zawdzięczać swemu ojcu Alberykowi III, który wówczas był głową rządzącego rodu hrabiów Tusculum. Alberyk III był również bratem papieża Jana XIX, dlatego bez problemu mógł przekupić wyborców i doprowadzić do wyboru i intronizacji swego syna Teofilatta. Benedykt IX w chwili wyboru był osobą świecką, miał wtedy prawdopodobnie dwadzieścia lat. Pierwsze 12 lat jego pontyfikatu przebiegało spokojnie, był kompetentnym papieżem, ale może to zawdzięczać wrodzonej życiowej zaradności, ludziom z najbliższego otoczenia i oczywiście silnej władzy ojca w Rzymie. Benedykt IX starał się kontynuować politykę swoich poprzedników. Jednak zależało mu na pokazywaniu swojej niezależności i władzy, którą posiada. W 1057 roku dokonał ważnych zmian w kurii rzymskiej zmierzających do centralizacji władzy w celu uwolnienia się od wpływów niemieckich i zgodę na ingerencje cesarza w sprawy kościelne (cezaropapizm). Benedykt IX dzięki małżeństwu swej ciotki z Pandulfem, bratem hrabiego Waimara z Salerno, odegrał istotną rolę w ekspedycji cesarza Konrada II do południowych Włoch. Za pomoc cesarzowi mógł wziąć pod opiekę papieską opactwo benedyktyńskie na Monte Cassino (1 lipca 1038) Starał się także utrzymywać przyjazne stosunki z następcą Konrada, Henrykiem III. Próbował przy tym zachować swą niezależność, czego przykładem może być decyzja o przywróceniu biskupstwa w Grado status patriarchatu. We wrześniu 1044 roku nasiliło się niezadowolenie oraz padające wobec Benedykta IX zarzuty prowadzenia rozwiązłego, niegodziwego życia, sytuacja ta zmusiła papieża do opuszczenia miasta. Próbując odzyskać utraconą władzę nad Rzymem w 1012 roku Krescencjuszom udało się wprowadzić na tron Piotrowy swego biskupa, który przyjął imię Sylwester III. Benedykt IX nie został formalnie zdjęty z urzędu, który pełnił, dlatego ekskomunikował Sylwestra III i 10 marca wypędził go z Rzymu i powrócił na tron papieski, jak się później okazało nie na długo, bo druga część jego pontyfikatu po krótkiej przerwie trwała niecałe dwa miesiące. Opozycja przeciwko Benedyktowi okazała się zbyt silna i 1 maja 1045 sprzedał swój urząd swojemu ojcu chrzestnemu – Giovanniemu Grazianowi, który przybrał imię Grzegorz VI. Benedykt wycofał się do swoich rodzinnych posiadłości koło Tusculum. 20 grudnia 1046 Benedykt IX, Sylwester III oraz Grzegorz VI zostali wezwani na synod zebrany w Sutrii. Benedykt IX nie przybył na synod, na którym Grzegorz VI i Sylwester III zostali zwolnieni z pełnionych funkcji. Trzy dni później Henryk III orzekł zdjęcie z tronu także Benedykta IX i tym samym rozwiązał konflikt o urząd między trzema papieżami mianując na papieża Suitgara z Bambergu, który przybrał imię Klemensa II. Nagła śmierć Klemensa II, którego pontyfikat trwał tylko osiem miesięcy była okazją dla Benedykta do sięgnięcia kolejny raz po tron papieski. Trzecia część jego pontyfikatu trwała tym razem od 8 listopada 1047 do 16 lipca 1048, kiedy to cesarz Henryk III wydał rozkaz hrabiemu Bonifacemu z Toskanii wypędzić Benedykta IX i wprowadzić na tron papieski Poppona z Brixen, jako Damazego II. Benedyktowi IX nie udało się po raz czwarty zasiąść na tronie papieskim, pomimo tego ciągle uważał się za prawowitego papieża, z pogardą traktował Damazego II, a po jego śmierci Leona IX. W kwietniu 1049 roku odbył się Synod Laterański, na który został wezwany Benedykt IX, a gdy odmówił przybycia nałożono na niego ekskomunikę. Resztę życia Benedykt spędził w klasztorze w Grottaferrata koło Rzymu gdzie zmarł i został pochowany prawdopodobnie 9 lutego 1056.

Bibliografia

K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 134-136; J. Kelly, Encyklopedia papieży, Warszawa 2006, s. 199-201.