Bł. Wincenty Kadłubek

Bł. Wincenty Kadłubek, biskup krakowski (1208-1217)

Dokładna data jego narodzin nie jest znana. Wiemy, że było to około połowy XII w., kiedy w Polsce panowali synowie Władysława Krzywoustego w ramach tzw. rozbicia dzielnicowego. Kronikarz Jan Długosz podaje, że urodził się w Kargowie pod Stobnicą (lub w Karwowie koło Opatowa), jako syn Bogusława i Benigny, w niezbyt zamożnej rodzinie rycerskiej. Nowsza nauka podważyła jednak te dane ze względu wysoką godność kościelną jaka stała się udziałem mistrza Wincentego. Mało prawdopodobne bowiem, żeby drobny szlachcic osiągnął tron biskupi w Krakowie. Podjął studia w Paryżu i Bolonii. Przypuszcza się, że był on pierwszym Polakiem, który zagraniczne studia zakończył uzyskaniem tytułem magistra. Po zakończeniu studiów i powrocie do Polski objąć miał kierownictwo nad szkołą katedralną na Wawelu. Było to około roku 1185. Zaś w roku 1186, kiedy to rozpoczął już najprawdopodobniej pracę nad swoją Kroniką, związał się ściślej z Sandomierzem. Tam też został przyjęty do kancelarii króla Kazimierza II Sprawiedliwego, a także mianowany – około 1194 – prepozytem katedralnego.

Niewątpliwie jednym z istotnych momentów w życiu kronikarza jest wybór na biskupa Krakowa. Stanowi on jednak przełom nie tylko w życiu samego Kadłubka, ale również w dziejach Kościoła w Polsce. Przyjmuje się bowiem, że był on pierwszym biskupem wybranym w ramach tzw. elekcji kanonicznej, czyli przez kapitułę katedralną, nie zaś jak do tamtej pory – wedle uznania władcy terytorialnego. Jego pasterska posługa trwała niespełna dekadę i nie pozostała bezowocna. Najbardziej doniosłym faktem był udział biskupa kronikarza w IV Soborze Laterańskim (1213). Wpisał się tym samym na karty historii jako pierwszy znany nam pasterz krakowski uczestniczący w obradach soboru Kościoła zachodniego. Tym, co cechowało posługę biskupią zacnego kronikarza była również jego dbałość i hojność wobec wspólnot zakonnych. Obdarowywał on klasztory dobrami ziemskimi oraz dochodami z dziesięcin składanych na rzecz Kościoła. Szczególnie popierał zakony cystersów i bożogrobców. Promowanie i rozwój życia zakonnego były dla biskupa Wincentego ważnym elementem, jeśli chodzi o reformę kleru. Po niespełna dekadzie pełnienia urzędu biskupiego w Krakowie Wincenty Kadłubek złożył – na ręce papieża Honoriusza III – rezygnację z tej godności. Przyczyny tej decyzji – jak wiele wątków z życia mistrza – nie są znane. Wiemy natomiast, że ostatnie lata swojego życia spędził w klasztorze cysterskim w Jędrzejowie. Nie ma pewności w jakiej roli tam przebywał, choć tradycja cysterska przekazuje, że złożył śluby zakonne i został mnichem. Niewątpliwie jednak w takich okolicznościach mistrz Wincenty zakończył swój żywot (8 marca 1223) i został pochowany w kościele klasztornym w Jędrzejowie.

Tym, co czyni Wincentego Kadłubka powszechnie znanym jest przede wszystkim pozostawione przez niego dzieło. W Kronice polskiej mistrz Wincenty opisuje dzieje kraju od legendarnych wydarzeń przedpiastowskich, kończąc na roku 1202r. Całość podzielona jest na cztery części. Trzy pierwsze stworzone w formie dialogowanej, zaś ostatnia wyróżnia się formą narracyjną. Dzieło kronikarza odegrało znaczącą rolę w rozwoju polskiej historiografii, a dziś jest zabytkiem polskiej kultury, ważnym dla rozwoju patriotyzmu i prawodawstwa. Czcigodny biskup i kronikarz beatyfikowany został przez papieża Klemensa XIII w 1764 roku. Kult błogosławionego od samego początku związany jest z Jędrzejowem, choć uroczystości odpustowe i rocznicowe obchodzone są również w Krakowie czy Sandomierzu.

Bibliografia

L.F. Cross, A.E. Livingstone, Encyklopedia Kościoła, t. 2, przeł. E. Czerwińska i inni, Vocatio, Warszawa 2004; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, pod red. Edwarda Gigilewicza, t. 20, Towarzystwo Naukowe KU, Lublin 2014; K. R. Prokop, seria Wielcy Ludzie Kościoła, Wincenty Kadłubek, WAM, Kraków 2005.