Św. Mikołaj I Wielki (ok. 820-867), papież
Urodził się w bogatej rzymskiej rodzinie Contich ok. 820 roku. Jego ojciec Teodor, zapragnął dać synowi najlepsze wykształcenie jak na owe czasy. Został posłany na dwór papieża Leona IV, który obdarzył go godnością kardynalską. Za pontyfikatu Sergiusza II, Leona IV i Benedykta III wywierał rosnący wpływ na Kurię. Był zaufanym doradcą swego poprzednika Benedykta III.
24 kwietnia 858 w obecności cesarza Ludwika II został wybrany na papieża. Przydomek „Wielki” otrzymał ponieważ widziano w nim jedną z najbardziej wybitnych postaci, jakie zasiadały na papieskiej katedrze. Mikołaj był osobą o skłonnościach przywódczych, lecz także posiadał wysokie mniemanie na temat autorytetu papiestwa, nawet w relacji z władcami świeckimi. Nie tolerował działań, które mogłyby w jakikolwiek sposób pogwałcić władzę Chrystusa powierzoną św. Piotrowi i jego następcom. Mikołaj I uważał, że jego władza pochodzi od Boga i jest on bożym administratorem na ziemi posiadającym władzę absolutną.
W 861 roku podporządkował arcybiskupstwa Rawenny i przywłaszczył sobie prawa do części jurysdykcji rzymskiej. Również w Galii przeforsował swoje ujęcie prymatu i wystąpił przeciwko biskupowi Soisson Rothadowi (862 r.) oraz przeciwko duchownym, których arcybiskup Reims, Ebbo, wyświęcił po zdjęciu z urzędu (866 r.). Papież Mikołaj I wzmacniał autorytet Kościoła oraz swój wśród państw zachodniej Europy pomimo konfliktu z Lotarem II oraz jego bratem cesarzem Ludwikiem, który zakończył się zbrojnym atakiem tego drugiego na Rzym. Powodem konfliktu była próba unieważnienia pierwszego małżeństwa przez Lotara II. Dla Kościoła powszechnego najbardziej negatywne skutki wywołał konflikt papieża z Focjuszem – patriarchą Konstantynopola. Mikołaj I podważył wybór Focjusza i zażądał by ten ustąpił z funkcji Patriarchy Konstantynopola. Konflikt ten zakończył się ekskomunikowaniem Mikołaja I przez zebrany w roku 867 synod w Konstantynopolu.
Papież jednak zmarł, zanim wiadomość o jego ekskomunikowaniu dotarła do Rzymu.
Ekskomunika Mikołaja I doprowadziła do schizmy, która podzieliła dwa Kościoły do 1053 roku. Mikołaj jako pierwszy z papieży założył tiarę, którą nosili później jego następcy. Mikołaj I jako pierwszy papież dostrzegł potrzebę podniesienia rangi urzędu papieskiego, co miało spowodować zjednoczenie się państw Europy Zachodniej i wprowadzenie ładu religijnego i prawnego, przy słabnącej władzy cesarzy. Podporządkował władzy papieża prowincje, które często nie do końca uznawał w aspektach religijnych. W celu wzmocnienia swojej pozycji przedłożył dekretalia Kościoła Rzymskiego, autorstwa Izydora z Sewilii, które okazały się fałszerstwem tamtej epoki. Starał się także w czasie trwanie swojego pontyfikatu pamiętać o ludziach ubogich mówiąc w swoich kazaniach, że należy takim ludziom pomagać by nikt nie był biedny lub głodny.
Zmarł 13 listopada 867 i został pochowany w Bazylice Świętego Piotra w Rzymie.
- Wspomnienie liturgiczne przypada 13 listopada.
Bibliografia
John W. O’Malley, Historia papieży, Kraków, 2011, s. 104-107; Robert Monge, Leksykon Papieży, Kraków 2008, s. 220; Hubert Stadler, Leksykon papieży i soborów, 1992, s. 204-206.
