Św. Korneliusz

Św. Korneliusz, papież (251-253)

Był rzymianinem (syn mieszczanina Kastjusza z rodu Cornelia ) i zasiadał na stolicy apostolskiej wg katalogu liberiańskiego 2 lata, 3 miesiące i 10 dni ( od konsulatu cesarza Decjusza i [Herenniusza] Decjusza II [251],aż do Galla i Woluzjana [252] ) [wg katalogu: poznańskiego 251-253,mediolańskiego 254-255,watykańskiego 251-253] Pontyfikat papieża Korneliusza zaznaczył się dość dramatycznymi wypadkami,opisanymi częściowo przez biskupa Cezarei Euzebiusza, a częściowo przez biskupa Kartaginy św. Cypriana. W 249 r cesarz Decjusz wydał pierwszy w dziejach imperium edykt nakazujący niszczyć chrześcijaństwo w sposób systematyczny. Zmuszano chrześcijan do podpisania listy odstępców (apostatów),czy złożenia ofiary przed posągiem cesarza, zaś duchownym groziła kara śmierci. W czasie dwóch lat prześladowań (249-251) setki chrześcijan zaparło się swej wiary. Po śmierci Decjusza,chrześcijańscy odstępcy (lapsi) zgłaszali się do swych biskupów prosząc o przebaczenie i przyjęcie do kościoła. W Kościele rozgorzała dyskusja – czy przyjmować lapsi z powrotem do wspólnoty kościoła i na jakich zasadach. Powstały rozbieżności co do sposobu ich przyjmowania. Część biskupów uważała,że apostatów należy traktować łagodnie-takie stanowisko przyjął biskup Rzymu papież Korneliusz - inni jak biskup Kartaginy Cyprian czy w Rzymie Nowacjan- prezbiter wybitny teolog-twórca pierwszego traktatu teologicznego w języku łacińskim „De Trinitate” (O Trójcy Św.) - domagali się od apostatów surowej pokuty. Nowacjan (antypapież) sprzeciwił się obraniu Korneliusza na papieża w marcu 251 r z powodów doktrynalnych jak i osobistych. To on przewodniczył rzymskiemu duchowieństwu po śmierci papieża Fabiana w 250 roku i przez mniejszość gminy chrześcijańskiej w Rzymie został wybrany na papieża. Nastąpił spór – Korneliusz zwołał jesienią 251 roku synod w Rzymie na którym potępiono Nowacjana i wykluczono go z wspólnoty kościelnej. Nowacjan w odpowiedzi utworzył wraz z swoimi zwolennikami Kościół tzw. czystych - katarów (zwanych również nowocjanami), który przetrwał do V wieku.

Z listu Korneliusza do biskupa Antiochii Fabiusza napisanego w 251 roku przeciwko Nowacjanowi dowiadujemy się,że kościół w Rzymie liczył 46 kapłanów,7 diakonów,7 subdiakonów,42 akolitów,52 egzorcystów,lektorów i ostiariuszy. Gmina liczyła ok. 10 tys. wiernych i utrzymywała 1500 wdów i sierot.

Za panowania Cesarza Trebinianusa Gallusa nastąpiła epidemia,która spowodowała śmierć ogromnej części mieszkańców cesarstwa. Winą za epidemię obarczono chrześcijan. Cesarz zażądał złożenia ofiary bogom dla uspokojenia nastrojów ludu. Rozpoczęły się kolejne prześladowania. Korneliusz został zesłany do Civitavecchia gdzie zmarł na wygnaniu w 253 roku. Wg. apokryficznej „Pasji Korneliusza” pochodzącej z V w Korneliusz został ubiczowany i ścięty po tym jak odmówił złożenia pokłonu w świątyni Marsa. Jego ciało zabrała w nocy błogosławiona Lucyna wraz z duchownymi i pochowała w krypcie w pobliżu cmentarza Kaliksta przy via Appia,16 września.

Korneliusza czci się jako świętego (dniem jego pamięci jest 16 września),poza tym wymienia się jego imię w 1 Modlitwie Eucharystycznej.

Bibliografia

Rudolf Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1997; Kazimierz Dopierała, Księga papieży –Poznań 1996; Robert Monge, Leksykon papieży, Kraków 2008; Szczepan Włodarski, Historia papiestwa, t. 1, Warszawa 1964; Księga Pontyfikatów 1-96 (do roku 772), Kraków 2014.