Św. Klara

Z e-ncyklopedia

Św. Klara z Asyżu (1194-1253), dziewica

mal. Simone Martini
mal. Simone Martini

Święta Klara urodziła się w Asyżu w 1194 roku. Była najstarszą z trzech córek rycerskiej rodziny Sceffi (Ofrreduccio). Według legendy matka św. Klary, Ortolana będąc w ciąży w czasie modlitwy usłyszała słowa: Nie bój się, to dziecko zabłyśnie w swym życiu jaśniej niż słońce. Stąd wzięło się imię przyszłej świętej, gdyż clarus znaczy z łaciny jasny, czysty, sławny. Gdy Klara miała 12 lat, w Asyżu zaczął swoją działalność Jan Bernardone, czyli św. Franciszek. Klara zafascynowała się nim i tak jak on pragnęła całkowicie poświęcić się służbie Bożej. Jej rodzice, zamożni mieszczanie dwukrotnie próbowali wydać ją za mąż, jednak nieskutecznie. Klara poprosiła Franciszka o wstawiennictwo u biskupa Asyżu, żeby mogła stać się siostrą zakonu Braci Mniejszych. 28 marca 1212, w Niedzielę Palmową uciekła z domu do kościoła w Porcjunkuli. Tam otrzymała z rąk św. Franciszka zgrzebny habit i welon zakonny. Franciszek ostrzygł jej włosy i odebrał od niej śluby posłuszeństwa, czystości i ubóstwa. Według niektórych źródeł Franciszek przed udzieleniem ślubów chciał wypróbować prawdziwość powołania nakazując jej noszenie woru pokutnego i każąc żebrać w mieście.

Pierwszym domem zakonnym św. Klary był klasztor benedyktyński św. Pawła. Następnie przeniosła się do niewielkiego domu przy kościele św. Damiana w Asyżu. Dołączyła do niej siostra - błogosławiona Agnieszka, a później także matka i młodsza siostra oraz kolejne dziewczęta. I tak zrodził się zakon klarysek, zwany też Paniami Ubogimi, a oficjalnie II Zakonem św. Franciszka. Klara była jego pierwszą ksienią. Oficjalnie zakon w 1215 roku zatwierdził papież Innocenty III. Klaryski otrzymały też od papieża przywilej ubóstwa polegający na tym, że nie miały prawa posiadać żadnej własności. Mogły utrzymywać się jedynie z pracy własnych rąk.

Klara była pierwszą kobietą w dziejach Kościoła, która stworzyła własną regułę zakonną. Początkowo należała do reguły benedyktyńskiej, ale całe lata dążyła do tego, by móc żyć według reguły całkowitego ubóstwa franciszkańskiego. Po latach walki o to, papież w 1252 roku zatwierdził jej własną regułę. Reguła ta zakładała ascezę i posty. Największą wagę przywiązywała do przywileju ubóstwa i wolności przywiązania do dóbr materialnych. Cały majątek po ojcu oddała biednym. Zakładała kolejne domy zakonne na terenie Włoch, a także Niemiec. Była niezwykle cenioną osobą. Wielu chciało zasięgnąć u niej rady. Udawali się do niej, zarówno biedni jak i bogaci, nawet hierarchowie Kościoła.

Hagiograf Tomasz z Celano przypisywał Klarze cudowne wydarzenie z jej udziałem. Twierdził, że gdy cesarz Fryderyk II wraz ze swoim wojskiem chciał zdobyć zakon klarysek i cały Asyż, w oknie stanęła modląca się św. Klara z monstrancją w dłoniach. Wielkie światło bijące z monstrancji poraziło tak mocno żołnierzy, że zaprzestali ataku. Mówi się także o tym, że Klara cudownie rozmnożyła chleb dla sióstr, uzdrawiała je i wypraszała im opiekę Jezusa. Gdy św. Franciszek zachorował Klara opiekowała się nim w specjalnej celi w ogrodzie klasztoru. Po jego śmierci spadła na nią cała odpowiedzialność za utrzymanie klasztoru. Klara posiadała też dar przeżywania doznań mistycznych. Pewnego roku zaniemogła do tego stopnia, że nie mogła fizycznie brać udziału w pasterce w kościele. Zdarzyło się jednak coś niezwykłego. Klara otrzymała dar widzenia i słyszenia pasterki, którą daleko od jej klasztoru odprawiał św. Franciszek.

Św. Klara zmarła 11 sierpnia 1253. Została pochowana w Asyżu, w kościele pw. św. Jerzego. Uroczystościom pogrzebowym przewodził sam papież Innocenty IV. Została kanonizowana zaledwie dwa lata po śmierci, w 1255 roku przez papieża Aleksandra IV. Pięć lat po kanonizacji jej ciało przeniesiono do nowego klasztoru klarysek w Asyżu. W 1850 roku dokonano uroczystego podniesienia jej relikwii. Świadkowie wydarzenia twierdzili, że szczątki świętej zachowały się w bardzo dobrym stanie. Jej ciało włożono do szklanej trumny i złożono w krypcie bazyliki św. Klary, której budowę rozpoczęto już w 1257 roku.

Oprócz radia i telewizji Klara patronuje także chorym na oczy, bieliźniarkom, hafciarkom, praczkom. Jest również patronką Asyżu. W ikonografii przedstawia się ją jako zakonnicę w habicie klaryski stojącą w bramie klasztoru lub też podczas modlitwy z monstrancją w dłoniach. To ostatnie na pamiątkę cudownej obrony Asyżu przed Saracenami. Jej atrybuty to m.in.: krucyfiks, księga, lilia i monstrancja.

Z biegiem lat zakon klarysek podzielił się na różne odgałęzienia, w zależności od przyjętej surowszej lub łagodniejszej reguły. Można wyróżnić m.in. urbanistki, kapucynki, alkantarynki i koncepcjonistki.

Do Polski klaryski trafiły w 1253 roku za sprawą błogosławionej Salomei, siostry Bolesława Wstydliwego. Zamieszkały w klasztorze w Zawichłoście, następnie w Skale pod Krakowem i potem w samym Krakowie. Żona księcia śląskiego Henryka Pobożnego, księżniczka Anna sprowadziła natomiast klaryski do Wrocławia w 1257 roku. Również w tym roku św. Kinga ufundowała im klasztor w Starym Sączu, choć niektóre źródła podają, że było to dopiero w 1280 roku. Bł. Jolanta dokonała tego samego w Gnieźnie w 1283 roku. W XVII wieku było w Polsce kilkanaście klasztorów klarysek, jednak znaczna ich większość została zlikwidowana podczas zaborów. Pozostały dwa - w Krakowie i w Starym Sączu. Klasztory te posiadają niezwykle cenne zabytki rękopiśmienne, malarskie i rzeźbiarskie. W Polsce istnieje też zakon "Klarysek od wieczystej adoracji", założony we Francji w 1854 roku. W obecnych czasach polskie klaryski założyły nowe fundacje w Miedwienicach, Zamościu i Skaryszewie. Według danych z 1989 roku zakon klarysek dał Kościołowi pięciu świętych i dwudziestu jeden błogosławionych, w tym trzy Polki: Salomeę, Kingę i Jolentę (Jolantę).

Zakon klarysek, posiadający jedną z najsurowszych reguł na świecie miał i ma do dzisiaj liczne powołania. Według danych z 1989 roku zakon liczył 10.759 członkiń i 447 domów. Dane te świadczą o tym, jak wielką i charyzmatyczną postacią była św. Klara-dziewica, której wspomnienie przypada 11 sierpnia.

Bibliografia

B. Beier, Kronika chrześcijaństwa, wyd. Świat Książki, Warszawa 1998; P. Leszkiewicz, Leksykon świętych, t. 3, wyd. Pinnex, Kraków 1996; Z. Sobolewski, Ilustrowany leksykon wiedzy religijnej, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna, "Adam", Warszawa 2010; W. Zaleski, Święci na każdy dzień, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 1989.