Św. Jadwiga Królowa Polski

Z e-ncyklopedia

Św. Jadwiga (1374-1399), królowa Polski

tablica w Collegium Maius, Kraków

Urodziła się na zamku w Budzie (dzisiejszy Budapeszt) w lutym 1374 roku. Miała dwie siostry: Marię i Katarzynę. Ojcem był Ludwik Andegaweński, król Węgier i Polski, wnuk Władysława Łokietka. Matka Elżbieta pochodziła z dynastii Piastów. Dążąc do wzmocnienia swoich rządów w Europie, król Ludwik przeznaczył polski tron dla Marii, a Jadwiga miała poślubić Wilhelma Habsburga, następcę tronu austriackiego. Razem mieli panować w Austrii i na Węgrzech. Jednak, gdy w 1382 roku Ludwik zmarł, Węgrzy nie uszanowali jego planów dynastycznych i na swoim tronie osadzili Marię, co wywołało niezadowolenie Polaków, którzy chcieli mieć władczynię "na wyłączność". Wtedy królowa Elżbieta wyznaczyła na tron Polski Jadwigę. Młodziutka, bo zaledwie dziesięcioipółletnia księżniczka, po przybyciu do Krakowa 16 września 1384 została koronowana na króla (w tamtych czasach nie było odrębnej formuły dla koronacji kobiet). Była zdolna i wykształcona. Poliglotka - oprócz języka węgierskiego znała także łacinę, niemiecki, polski i prawdopodobnie włoski. Dnia 18 lutego 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, wielkiego księcia litewskiego. Do małżeństwa Jadwigi i Jagiełły doszło dzięki układowi polsko-litewskiemu, zawartemu 14 sierpnia 1385 w Krewie. Jego konsekwencją była unia polsko-litewska i przyjęcie chrześcijaństwa przez Litwę. Przez lata małżeńska para nie mogła doczekać się potomka, co stawiało pod znakiem zapytania celowość unii polsko-litewskiej. Na przełomie 1398 i 1399 roku okazało się, że Jadwiga spodziewa się dziecka. Królowa źle znosiła ciążę. Przedwczesny poród nastąpił 22 czerwca 1399. Dziewczynce nadano imiona Elżbieta Bonifacja (na cześć papieża Bonifacego IX, przyjaciela Jadwigi). Niestety zmarła ona po trzech tygodniach. Cztery dni później, 17 lipca 1399 zmarła Jadwiga.

Święta była wybitną władczynią, a chrystianizacja Litwy bardzo leżała jej na sercu. Współpracując ze Stolicą Apostolską, sama wybierała misjonarzy i biskupów. Troszczyła się o wykształcenie litewskich księży, którym ufundowała bursę (internat) przy uniwersytecie w Pradze. Osobiście jeździła na Ruś Halicką, która za panowania jej ojca została oddana pod administrację węgierską. Dzięki jej zabiegom Ruś wróciła do Polski. Doprowadziła do pokoju pomiędzy Jagiełłą i zbuntowanymi książętami litewskimi. Aby nie dopuścić do wojny o Ziemię Dobrzyńską i Kujawy, spotykała się też z wielkim mistrzem krzyżackim. Wiele uczyniła dla polskiej kultury, przede wszystkim utworzyła Wydział Teologiczny na Akademii Krakowskiej, dzięki czemu mogła się ona przekształcić w uniwersytet, nazwany później Jagiellońskim. Na odbudowę uczelni przeznaczyła swoje pieniądze i klejnoty. Zgromadziła obszerną bibliotekę. Ufundowała wiele kościołów i klasztorów, w tym kościół karmelitów pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny na Piasku i kościół św. Krzyża w Krakowie. Katedra Wawelska zawdzięcza jej m. in. srebrne nakrycie na sarkofag św. Stanisława. Kult Jadwigi zaczął się rozwijać zaraz po jej śmierci. Jagiellonowie czcili ją jako założycielkę dynastii, nadając jej imię najstarszym córkom. Uniwersytet obchodził rocznicę jej śmierci. Legendy przypisywały jej cuda, a w litaniach tytułowano ją patronką narodu. Kult królowej przetrwał wieki, lecz rozpoczęty na początku XV wieku proces beatyfikacyjny został wkrótce wstrzymany z powodów politycznych i finansowych. Dopiero w XX stuleciu doszło do jego wznowienia. Papież Jan Paweł II beatyfikował Jadwigę w 1979 roku, a w 1997 roku kanonizował.

  • Wspomnienie liturgiczne przypada 8 czerwca.

Bibliografia

L. Rydel, Królowa Jadwiga, Warszawa 1997; M. Machejek, Święta Jadwiga Królowa Polski, Kraków 1997; J. Stabińska, Królowa Jadwiga, Kraków 1997.