Św. Franciszek z Asyżu

Z e-ncyklopedia

Św. Franciszek z Asyżu (ok. 1181-1226)

św. Franciszek, Asyż
św. Franciszek, Asyż
Panewniki
Marghera k. Wenecji

Franciszek z Asyżu (Giovanni Bernardone) urodził się w 1181 (1182) roku w Asyżu w rodzinie bogatego kupca, specjalizującego się w handlu suknem, Pietra oraz Piki. Na chrzcie św. otrzymał imię Jan, zmienione, po powrocie ojca z Francji, na Franciszek. Początkowo uczęszczał do miejscowej szkoły parafialnej przy kościele pw. św. Jerzego. W wieku 21 lat wziął udział w wojnie między Asyżem a Perugią. Wzięty w niewolę (XI 1202), przez kilkanaście miesięcy przebywał w więzieniu w Perugii, z którego z powodu ciężkiej choroby w 1205 roku powrócił do Asyżu. Wyruszywszy ponownie na wyprawę wojenną, z powodu pogarszającego się stanu zdrowia, zmuszony był przerwać wyprawę. W tym samym roku (1205), w ruinach kościoła pw. św. Damiana (San Damiano) usłyszał głos Chrystusa przemawiającego z krzyża nakazujący odbudowanie Jego Kościoła. Rozumiejąc literalnie wezwanie, św. Franciszek rozpoczął prace restauracyjne. Celem zdobycia funduszy potajemnie sprzedał w sąsiedniej wiosce Foligno część materiałów włókienniczych z zakładu ojca, tym samym popadając z nim w konflikt. Oskarżony przez rodziciela o trwonienie rodzinnego majątku został osadzony w tymczasowym areszcie. Osądzony przez miejscowego biskupa (Guido, wiosna 1206) i skazany na wyrównanie szkód wyrządzonych ojcu oddał Pietro Bernardone noszone ubrania oraz resztę posiadanych pieniędzy. Wyruszył do Gubbio gdzie rozpoczął życie pokutne, pracując wśród trędowatych. Latem 1206 roku powrócił do Asyżu. 24 lutego 1208 Franciszek dokonał ostatecznego wyboru drogi życiowej (apostolatu). Usłyszawszy w tym dniu w czasie nabożeństwa ewangelię (Mt 10,9), wzywał mieszkańców okolicznych miejscowości do czynienia pokuty i zaufania Bogu, zmieniając jednocześnie ubiór na brązową tunikę. Odtąd źródłem jego utrzymania stała się praca fizyczna lub jałmużna. 16 kwietnia 1208 przyłączyli się do niego pierwsi bracia: Bernard z Quintavalle oraz Piotr z Katani. W niedługim czasie dołączyli następni (Idzi, Sabbatino, Giovani, Filip, Sylwester Morico). W 1209 (1210) roku papież Innocenty III potwierdził styl życia braci mniejszych (franciszkanów) jako zgodny z tradycją Kościoła.

W 1211 (1212) roku wraz z przyjęciem Klary Ofrreduccio, utworzono tzw. drugi zakon (klaryski). W czasie trwania kapituły generalnej w Porcjunkuli (5 maja 1217) zdecydowano o podjęciu misji ewangelizacyjnej do Ziemi Świętej i Afryki. W 1219 roku Franciszek wyruszył na Bliski Wschód. W Egipcie spotkał się z sułtanem Al-Kamel (list Jakuba z Vitry), który zezwolił franciszkanom na kontynuowanie wyprawy do Palestyny. Wróciwszy do Asyżu Franciszek wyznaczył nowego przełożonego zakonu (Pietro Katani, a następnie Eliasz z Asyżu). W 1222 roku założono tzw. trzeci zakon dla osób pozostających w stanie świeckim. 29 listopada 1223 papież Honoriusz III (bulla Solet annuere) zatwierdził regułę zwaną Drugą Regułą albo Regułą zatwierdzoną (Regula bullanta). 17 września 1224 Franciszek otrzymał stygmaty. W 1225 roku u Świętego nasiliła się choroba oczu. W tym czasie powstała Pieśń Słoneczna (Kantyk o stworzeniach). Ostatni rok życia założyciel zakonu braci mniejszych poświęcił misji apostolskiej prowadzonej w rejonie Umbrii. Zmarł 3 października 1226 w Asyżu (w Porcjunkuli). Franciszek, złożony chorobą w pałacu biskupim w Asyżu, przeczuwał zbliżającą się śmierć. Pragnąc zakończyć ziemską wędrówkę tam, gdzie zaczął żyć wg Ewangelii, poprosił, by przeniesiono go do Porcjunkuli. Tutaj, zdjąwszy wór, w który był przyodziany, poprosił, aby położono go nagiego na gołej ziemi. Następnie podyktował swój testament duchowy i dołączył do swej Pieśni Słonecznej pochwałę śmierci: Panie, bądź pochwalony przez naszą siostrę, śmierć cielesną. Pierwotnie pochowano Go w kościele św. Jerzego, następnie (25 maja 1230) Jego ciało przeniesiono do nowo wybudowanej bazyliki w Asyżu (bazylika św. Franciszka). 16 lipca 1228 Franciszek został kanonizowany przez papieża Grzegorza IX.

Reguła zakonna ułożona przez św. Franciszka stanowi podstawę działalności apostolskiej franciszkanów, albertynów, kapucynów, benedyktynek, klarysek, bernardynek, franciszkanów konwentualnych. Jej cechami charakterystycznymi są: (1) wierne naśladowanie życia Jezusa, (2) akcentowanie dobroci jako przymiotu Boga, (3) szacunek dla każdego stworzenia.

Święty Franciszek jest patronem aktorów, niewidomych, kupców, harcerzy, pokoju i pojednania między ludźmi różnych wyznań (jest uznawany Świętym również we wspólnotach ewangelickich). Ze względu na stosunek do przyrody uważany jest za prekursora ekologii. Przedstawiany jest w brązowym habicie, przepasany białym sznurem z trzema węzłami (symbol ślubów czystości, posłuszeństwa, ubóstwa), często z krzyżem w ręku i czaszką pod stopami (symbol pokuty) - na obrazach tradycyjnych. Natomiast na obrazach współczesnych - w otoczeniu zwierząt. W Polsce sanktuarium Świętego znajduje się w Miejskiej Górce (Rawicz).

Św. Franciszek był najprawdopodobniej autorem reguł (tzw. niezatwierdzonej - pierwszej (1221) i zatwierdzonej (1223)), Testamentu, Testamentu sieneńskiego, Reguły dla pustelni, Fragmentu reguły św. Klary, zbioru Napomnienie sióstr od Św. Damiana, szeregu Listów (Do wiernych, Do rządzących, Do całego Zakonu, Błogosławieństwo brata Bernarda, O służbie), Pieśni Słonecznej, Radość doskonała, Pozdrowienia błogosławionej Maryi Dziewicy, Modlitwa św. Franciszka przed krzyżem św. Damiana.

Opis życia Św. Franciszka znajduje się w dziełach Tomasza z Celano, św. Bonawentury, Jacquesa de Voragine (Złota Legenda), zaś najważniejszym scenom z życia poświęcone są freski (Giotto), znajdujące się w bazylice w Asyżu oraz w kościele Świętego Krzyża we Florencji. Od jego imienia nazwano jedno z największych miast – San Francisco w USA.

Św. Franciszek był prekursorem przygotowywania szopek bożonarodzeniowych (Greccio, 1223). Prawdopodobnie w wyniku podróży na Bliski Wschód (po spotkaniu z sułtanem), zainaugurował tradycję wzywania do modlitwy przez uderzenie w dzwony (modlitwa Anioł Pański).

  • Święto liturgiczne przypada 4 października.

Bibliografia

François d'Assise, Écrits, texte latin de l'édition K. Esser, [intr., trad. par T. Desbonnet, T. Matura, J-F. Godet, D. Vorreux], Paris, 1981; E. Omer, Vie de Saint François d'Assise, Paris, 1982; A. Vauchez, François d'Assises, Paris, 2009; J. Le Goff , Saint François d'Assise, Paris, 1999; J. Green,Frère François, Paris 1985; A. Bonnard,Saint François d'Assise, Paris 1992; C. Frugoni, Saint François d'Assise La vie d'une homme, Paris, 1997; C.Troiano, A. Pompei, Rodzinne Miasto św. Franciszka, Assisi 2013.