Związek Górnośląski
Związek Górnośląski – jest dobrowolnym stowarzyszeniem, które zrzesza osoby identyfikujące się z wartościami, jakie symbolizuje Górny Śląsk. Siedziba związku znajduje się w Katowicach przy ulicy Pawła Stelmacha 17. Celem stowarzyszenia jest podtrzymywanie świadomości mieszkańców Górnego Śląska o historii regionu, pielęgnowanie śląskiej gwary i zwyczajów, odpowiedzialność za dziedzictwo kulturalne i bogactwo przyrodnicze oraz utrzymywanie łączności z Górnoślązakami będącymi poza granicami regionu i kraju. Związek swoje cele chce osiągać przez działalność wydawniczą, naukową, artystyczną, oświatową, towarzyską i krajoznawczą, a także pomocniczą. Związek liczy obecnie: 76 kół, bractw i kręgów. Związek wydaje czasopismo „Nasza Gazeta”.
Godło zostało opracowane przez profesora Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach Macieja Bieniasza. Na środku godła znajduje się złoty orzeł opolskich Piastów na niebieskiej tarczy gotyckiej. W środku orła jest czerwona litera „c”. Pochodzi ona od łacińskiego słowa „communitas”, co znaczy wspólnota. Dookoła tarczy znalazł się łaciński napis „Silesiae Superioris Communitas”, co w języku polskim tłumaczy się jako Wspólnota Górnośląska.
Sztandar Głównego Zarządu Związku Górnośląskiego został zaprojektowany także przez prof. Bieniasza. Przedstawia on godło Piastów górnośląskich. Niektóre koła posiadają swój sztandar. Drzewce tych sztandarów są zunifikowane. Na głowicy znajduje się osadzony na gotyckiej tarczy orzeł górnośląski. Na chorągwi: z jednej strony jest godło Związku, a z drugiej herb miasta lub parafii miejscowego koła.
Ustalenia Okrągłego Stołu były okazją do przywrócenia mieszkańcom Górnego Śląska ich podmiotowości. Szansą na zrealizowanie tych koncepcji stał się Związek Górnośląski. Miała to być organizacja regionalna, niezależna od struktur władzy i frakcji politycznych, zakorzeniona w historycznej, religijnej i kulturowej tradycji regionu. Okazje tę wykorzystały osoby związane z lokalnym środowiskiem akademickim i duchowni Kościoła Katolickiego.
Stworzyli oni Komitet Założycielski Związku Górnośląskiego. Osoby te można uznać za twórców stowarzyszenia. Są to: Wojciech Czech, prof. dr hab. Andrzej Klasik, doc. dr hab. Joanna Rostropowicz, Józef Szulc, prof. dr hab. Ewa Chojecka, ks. Piotr Płonka, inż. Karol Branny, ks. Stanisław Tkocz, doc. Julian Gembalski, Bogdan Widera, ks. dr Janusz Wycisło, dr inż. Jan Rzymełka, doc. Jerzy Wuttke, Franciszek Szpor, dr Irena Ewa Lipowicz, doc. dr hab. Franciszek Marek, Józef Buszman, dr hab. Florian Kuźnik, dr Idzi Panic, Paweł Wieczorek.
I Kongres odbył się na Górze św. Anny w dniach 15-17 czerwca 1990. Dał on kres tymczasowości władz stowarzyszenia oraz opracował uchwałę programową na najbliższe lata. Wybrano także władze związku. Kongresy, które się odbywają potwierdzają aktualność zapisów Deklaracji Założycielskiej oraz wyznaczają kierunek ich realizacji na następne lata. Ostatni kongres odbył się 11 grudnia 2010.
Prezesami Związku Górnośląskiego wybranymi na kongresach byli:
- prof. dr hab. Andrzej Klasik (1989-1991)
- Joachim Otte (1991-1997)
- Jerzy Wuttke (1997-2000)
- Jerzy Śmiałek (2000-2003)
- Krzysztof Szyga (2003-2006)
- Andrzej Złoty (2006-2008)
- Józef Buszman (2008-2010)
- Andrzej Stania (2010-2014)
- Marek Sobczyk (2014-2018])
- Grzegorz Franki (2018-nadal)
Członkowie Związku Górnośląskiego są mocno związani z Kościołem. Miejsca szczególne dla stowarzyszenia to Góra św. Anny, gdzie odbył się I kongres Związku, bazylika piekarska, która w czerwcu gromadzi członków na corocznej pielgrzymce przed wizerunkiem Matki Bożej Piekarskiej oraz bazylika w Panewnikach, która jest miejscem kolędowania. Poszczególne koła terenowe są również mocno związane z rodzimą parafią. Widać zaangażowanie w życiu parafialnym, w działalności dobroczynnej, organizacji festynów itp. Związek Górnośląski w ciągu 20 lat istnienia zainicjował wiele wydarzeń kulturalnych propagujących wartości tożsame z Górnym Śląskiem. Są to:
- Nagroda im. Wojciecha Korfantego
- „Śląskie Gody”
- Przegląd Piosenki Dziecięcej „Śląskie Śpiewanie”
- „Rodzina Górnośląska”
- „Parada Regionów”
- Ogólnopolski konkurs krasomówczy im. Wojciecha Korfantego
- „Śląsk Muzyką malowany”
Związek zorganizował w dniach 15-17 września 2011 - I Światowy Zjazd Górnoślązaków. Jego celem była integracja Ślązaków zamieszkujących różne strony świata wokół ojczystej ziemi, wartości, i kultury śląskiej.
Bibliografia
Związek Górnośląski. Deklaracja. Statut. Postanowienie, Katowice, 1989; Związek Górnośląski 1990-2003, wyd. Związek Górnośląski, Katowice, 2003; Związek Górnośląski 1989-2009. Księga pamiątkowa, Katowice, 2009; To jest moja ziemia, Gość Niedzielny 1989, nr 13.