Zgromadzenia żeńskie

Z e-ncyklopedia

Zgromadzenia żeńskie w diecezji katowickiej

Szpital ss. elżbietanek w Katowicach
Klasztor ss. jadwiżanek w Bogucicach
Klasztor ss. Karmelitanek Bosych w Katowicach
Klasztor ss. służebniczek w Chełmie

Zgromadzenia żeńskie mają w diecezji katowickiej nie mniejsze zasługi jak zgromadzenia męskie i podobnie jak one przeżywały wszystkie koleje losu w państwie pruskim. W spuściźnie po diecezji wrocławskiej diecezja katowicka przejęła kilka zgromadzeń zakonnych, z których najliczniejsze były dwa: boromeuszki i służebniczki. Pierwsze zostały sprowadzone do parafii górnośląskich przez duszpasterzy z uwagi na swoje zaangażowanie w służbie chorym w szpitalach oraz w ramach tzw. ambulatoryjnej opieki prowadzonej na terenie parafii. Pierwszy klasztor sióstr boromeuszek powstał w Nysie w 1848 roku Na zaproszenie bpa wrocławskiego Melchiora Diepenbrocka przybyły by pomagać w akcji niesienia pomocy w czasie wielkiej klęski głodu, jaka zapanowała na Śląsku. Szybko rozwijające się zgromadzenie, mimo przeciwności, jaki przyniosło ustawodawstwo kulturkampfu zaowocowało licznymi założeniami. W 1923 roku boromeuszki na Śląsku posiadały trzy prowincję, w tym jedna obejmująca teren diecezji katowickiej, z domem macierzystym w Cieszynie.

W chwili otwarcia na terenie diecezji katowickiej boromeuszki na jej terenie posiadały 52 placówki, w których przeciętnie pracowało na różnych stanowiskach ( opiekunki chorych, pielęgniarki, opiekunki dzieci) od 5 do 15 sióstr. Najwięcej sióstr przebywało w domu macierzystym w Cieszynie (80 sióstr, 33 nowicjuszki, 25 kandydatki).

W 1939 roku dom prowincjalny z Cieszyna został przeniesiony do Rybnika, a po zakończeniu wojny z dniem 1 lipca 1945 klasztor w Mikołowie stał się Domem Generalnym wydzielonej gałęzi ss. Boromeuszek. Jak odnotował schematyzm w 1947 roku, rybnicki dom nadal był zajęty przez Urząd Bezpieczeństwa. W 1947 roku siostry boromeuszki posiadały na terenie diecezji 56 placówek i pracowały w ochronkach, domach starców i szpitalach własnych (Mikołów) jak i innych przejętych przez państwo.

Drugim równie licznym zgromadzeniem żeńskim obecnym w diecezji katowickiej były siostry służebniczki. Zgodnie z celem, jaki wyznaczył im założyciel Edmund Bojanowski (późniejszy błogosławiony) zajmowały się głównie prowadzeniem ochronek dla dzieci, ale również pracują obecnie jako pielęgniarki (Panewniki), pielęgniarki ambulatoryjne posługując osobom samotnym, starszym i potrzebującym pomocy medycznej. W 1928 roku na terenie w ówczesnej diecezji katowickiej służebniczki z gałęzi śląskiej (Leśnickiej) posiadały 30 placówek, z których najstarszym był dom w Skrzyszowie. Po zakończeniu wojny liczba placówek wynosiła 45, z tym, że zmianie uległ główny cel posługi. Z biegiem czasu, między innymi zgodnie z reformą oświaty forsowaną przez władze komunistyczne, siostry służebniczki pozbawiono wpływu na dzieci przez upaństwowienie wszystkich dotychczasowych ochronek prowadzonych przez siostry.

Mniej placówek, chociaż równie zasłużone dla społeczności katolickiej, posiadały siostry elżbietanki pracujące głównie w szpitalach (1928 – 7 placówek, 4 szpitale), jadwiżanki (5 placówek, w tym zakład wychowawczy w Bogucicach – 33 siostry). Po reorganizacji sieci diecezjalnej w Polsce okrojeniu obszaru diecezji, w 1993 roku najwięcej placówek w archidiecezji katowickiej posiadały boromeuszki - 34 placówki, służebniczki - 30, elżbietanki 14, jadwiżanki - 9. W sumie na terenie archidiecezji mamy obecnie 21 zakonów i zgromadzeń zakonnych. Większość z nich realizuje swoje powołanie w zgromadzeniach czynnych, angażując się w pracy o charakterze duszpasterskim jako katechetki. Prowadzą ochronki i sierocińce, kierują szpitalami lub wchodzą w skład personelu szpitalnego. Niektóre z nich z nich obejmują troską kobiety zagrożone prostytucją, bezdomnością, prowadzą kuchnie dla bezdomnych, domy samotnej matki itp. Kontemplacyjne życie w wielkomiejskim gwarze prowadzą siostry karmelitanki (Katowice) i wizytki wizytki ( Rybnik). Radykalne zmiany ustrojowe, jakie zaszły w Polsce po 1989 roku, tendencje laicyzacyjne oraz czynniki demograficzne wnoszą do życia zakonnego zagrożenia, które niestety skutkują zamykaniem niektórych placówek zakonnych.

Bibliografia

T. Kasperek, Rozwój i działalność żeńskich zgromadzeń zakonnych w diecezji katowickiej, NPrz. 44 (1975), s. 209-228.


Cd.

Book.png

czytaj: Błogosławieni: ks. Józef Czempiel i ks. Emil Szramek | Powrót do spisu treści