Theiner Anton

Theiner Antoni (1799-1860), przedstawiciel śląskich neologów

Urodził się 5 grudnia 1799 we Wrocławiu w rodzinie szewca wywodzącego sie z Moraw. Pomimo trudności materialnych rodzice ks. Theinera dokładali wszelkich starań by wykształcić swoje dzieci. Po ukończeniu szkoły katedralnej dalsze nauki pobierał w Gimnazjum św. Macieja w latach 1811-1818, dzięki stypendium kościelnemu. Również dzięki wsparciu podjął studia teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim. 15 marca 1923 przyjął święcenia kapłańskie z rąk bpa Emmanuela von Schimonskyego. Po święceniach odbył krótka praktykę duszpasterską, by od 1824 roku podjąć pracę jako profesor nadzwyczajny prawa kościelnego i egzegezy na Wydziale Teologicznym. Jego wykłady były nacechowane ostrą krytyką nauki katolickiej w tematach hierarchicznej struktury Kościoła, celibatu, liturgii łacińskiej, spowiedzi, sakramentaliów, stypendiów mszalnych oraz kultu świętych. Dodatkowo postulował poddanie Kościoła władzy świeckiej. W 1828 roku wydał anonimowo książkę Die katholische Kirche Schlesiens dargestellt von einem katholischen Geistlichen, którą uznano za paszkwil na Kościół Katolicki. W 1845 roku wydał kolejną krytyczną publikację pt. Reformatorskie dążenia w Kościele katolickim. Postulaty głoszone przez ks. Theinera były sztandarowymi dla ruchu śląskich neologów. Pomimo negatywnej oceny jego poglądów przez biskupa wrocławskiego utrzymał się na katedrze uniwersyteckiej do 1830 roku. Następnie został ustanowiony proboszczem w Pełczenicy, gdzie głosił swoje kontrowersyjne poglądy. Stamtąd, w 1836 roku, został skierowany do parafii w Krzeszowie. Co znamienne rządcy diecezji nie nałożyli na niego, w ciągu tych lat, ekskomuniki. Ks. Theiner wyłączył się sam ze wspólnoty Kościoła katolickiego we wrześniu 1845 roku publicznie oświadczając ten fakt. Dopiero ta deklaracja pociągnęła za sobą jego oficjalne wykluczenie, które ogłosił kard. Melchior Diepenbrock we wszystkich kościołach diecezji wrocławskiej. W 1855 roku przeszedł na protestantyzm. Zmarł w 1860 roku.

Bibliografia

M. Kogut, Duszpasterstwo parafialne w archiprezbiteracie Kąty Wrocławskie w latach 1738-1945, Wrocław 2006, s. 191-193; A. Młotek, Teologia katolicka na Uniwersytecie Wrocławskim ze szczególnym uwzględnieniem dziejów teologii moralnej, Wrocław 1998, s. 114-115; B. Kumor, Historia Kościoła, Lublin 2001, t. 7, s. 126.