Szkolnictwo katolickie
Biskup Stanisław Adamski miał plan stworzenia kompleksu katolickich szkół, na który składałyby się dwa gimnazja męskie i żeńskie. W dalszej perspektywie chodziło o stworzenie podwalin dla szkolnictwa wyższego. Do uruchomienia gimnazjum żeńskiego ostatecznie nie doszło. Plan stworzenia katolickiego gimnazjum w Katowicach powstał w 1935 roku, po dłuższych dyskusjach w gronie współpracowników. Miało to być gimnazjum humanistyczne - własność diecezji katowickiej - kształcące młodzież wyłącznie wyznania katolickiego. Biskup Adamski planował zbudowanie odpowiedniego do tych celów gmachu przy ul. Wita Stwosza (dzisiejszy budynek Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego), który jednak nie został ukończony przed wybuchem II wojny światowej. Inauguracja roku szkolnego w Prywatnym Katolickim Gimnazjum Męskim im. św. Jacka nastąpiła 3 września 1935. Na potrzeby rodzącego się gimnazjum Kuria Diecezjalna wynajęła 4 sale wykładowe w gmachu Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych przy ul. Krasińskiego, w roku następnym gimnazjum przeniosło zajęcia do zachodniego skrzydła gmachu Kurii. Pierwszym dyrektorem gimnazjum został mianowany dr Eugeniusz Trzaska, a prefektem był ks. dr Walerian Jasiński.
Po zakończeniu okupacji, gimnazjum i liceum im. Św. Jacka podjęło swoją działalność edukacyjną. Pierwsze utrudnienia rozpoczęły się już w 1948 roku i zaowocowały w 1950 roku odmówieniem liceum katolickiemu przez władze oświatowe praw szkoły państwowej. W tej sytuacji biskup Stanisław Adamski w 1950 roku przekształcił gimnazjum w Niższe Seminarium Duchowne im. św. Jacka. Wymuszona reorganizacja szkolnictwa katolickiego nie zapobiega kolejnym szykanom. W lutym 1958 roku władze wojewódzkie w Katowicach zajęły część gmachu przy ulicy Wita Stwosza, a w 1962 roku po likwidacji Niższego Seminarium Duchownego im. św. Jacka zajęły pozostałą część gmachu i oddały go innym państwowym szkołom a część została już wcześniej zamieniona na przychodnie lekarskie.
Szkoła słynęła z wysokiego poziomu nauczania, i zwykle pewna grupa absolwentów kierowała swe kroki do śląskiego seminarium duchownego w Krakowie. Nad młodzieżą pragnącą zdobyć wykształcenie w szkole katolickiej czuwali wybitni pedagodzy i katecheci. Od września 1946 roku, po powrocie do Polski katechetą w szkole został ustanowiony ks. Ignacy Jeż, który po reorganizacji i tworzeniu niższego seminarium w 1950 roku, objął stanowisko rektora. Wśród nauczycieli i wychowawców pracujących w gimnazjum im św. Jacka, a później niższym seminarium duchownym znajdziemy, poza wspomnianym wyżej ks. Ignacym Jeżem, ks. Stanisława Bistę, ks. Rudolfa Zielasko, ks. Stanisława Chwilę, ks. Franciszka Jerominka, prof. Józefa Kokota, znanego niemcoznawcę, późniejszego dyrektora Instytutu Śląskiego w Opolu czy Mariana Sławińskiego – polonistę.
W wyniku reformy szkolnej, zapoczątkowanej ustawą sejmową z 15 lipca 1961 Kościół stracił wszelkie możliwości prowadzenia, a tym bardziej utworzenia szkoły podstawowej względnie średniej o profilu katolickim. Sytuacja zmieniła się dopiero w wyniku zmian ustrojowych w 1989 roku. Od 1990 roku w archidiecezji zainicjowane Stowarzyszenie Rodzin Katolickich powołało do życia i prowadzi 10 szkół katolickich pracujących w 5-ciu zespołach: liceum i gimnazjum im. ks. Szramka w Katowicach, liceum i gimnazjum im. kard. Hlonda w Chorzowie; liceum i gimnazjum w Siemianowicach, liceum i gimnazjum w Wodzisławiu Śląskim, oraz szkołę podstawową i gimnazjum w Katowicach. Siostry urszulanki w Rybniku prowadzą liceum i gimnazjum, siostry salezjanki w Jastrzębiu – liceum ogólnokształcące, a księża salezjanie w Świętochłowicach - zespół szkół publicznych o profilu humanistycznym i zawodowym. Po reformie systemu oświaty z 2017 roku gimnazja zostały przekształcone w szkoły podstawowe.
Bibliografia
Cd. Katechizacja po 1945 roku - wygnanie biskupów | Spis treści