Szafranek Józef

Z e-ncyklopedia

Szafranek Józef (1807-1874), proboszcz w Bytomiu

Szafranek Jozef.jpg
nagrobek ks. J. Szafranka
grób ks. Szafranka, Cmentarz Mater Dolorosa w Bytomiu

Urodził się 12 lutego 1807 w Gosięcinie (powiat kozielski) w rodzinie młynarza Franciszka i Klary z d. Wolf. Gimnazjum klasyczne ukończył w Głubczycach. W 1827 roku wstąpił na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Święcenia kapłańskie przyjął 9 marca 1831 we Wrocławiu.

W latach 1831-1832 był wikarym w Grzędzinie, następnie w latach 1832-1839 pełnił funkcję wikarego w Raciborzu, a od 1840 roku - proboszcza parafii Wniebowzięcia NMP w Bytomiu. Udzielał się politycznie: poseł do Zgromadzenia Narodowego (w 1848 roku wybrany z okręgu bytomsko-tarnogórskim, a w 1849 roku w okręgu żorskim i gliwickim). W 1851 roku musiał zrzec się mandatu, a tym samym zakończyć karierę polityczną. Działał w ruchu trzeźwości ks. A. Ficka; w czasie epidemii cholery i tyfusu pod koniec lat 40. XIX wieku opiekował się chorymi, ubogimi i sierotami. Przyczynił się do założenia katolickiego gimnazjum w Bytomiu (1867), szkoły średniej dla dziewcząt (1869) oraz ochronki (1869). Założył pierwszą w Polsce żeńską szkołę zawodową (1853), a w 1839 roku pierwsze w Europie koło czytelnicze w Bytomiu. W 1858 roku zorganizował bibliotekę i wypożyczalnię książek. Był założycielem Ligi Polskiej; współzałożycielem kasyna katolickiego; twórcą Stowarzyszenia Rodzin Chrześcijańskich. Zakładał „szkoły niedzielne”, wprowadził msze św. szkolne, nabożeństwa i kazania dla dzieci; wprowadził zwyczaj częstego przystępowania do Komunii św.; organizował pielgrzymki do Piekar Śląskich i na Górę Świętej Anny. Od 1844 roku wydawał kalendarze; w 1846 roku opracował zbiór polskich i niemieckich pieśni kościelnych; 1850 – Leksykon języka górniczego; 1855 – Żywoty dwóch błogosławionych jezuitów Jana Britto i Andrzeja Boboli.

Zmarł 7 maja 1874 w Bytomiu wskutek obrażeń doznanych po wypadku. Spoczął na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu. Na jego pogrzebie mowę pożegnalną w języku polskim wygłosił ks. Antoni Stabik.

Bibliografia

M. Pater, Józef Szafranek (hasło), [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, pod red. M. Patera, Katowice 1996; foto: P. Reinelt, 700-Jahrfeier der "St. Marienkirche" Beuthen, Beuthen [1930]; W. Czabaj, Śląscy działacze oświatowi, GN 1953, nr 21, s. 158-159; J. Ender, Ks. Józef Szafranek, trybun ludu śląskiego, Warszawa 1952; Ksiądz Józef Szafranek, red. W. Ślęzak, Bytom 1994; W. Ślęzak, Ks. Józef Szafranek, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 1991", Katowice 1990, s. 46-49; J. Wycisło, "Czerwony farorz" w obronie demokracji, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2003", Katowice 2002, s. 173-181; J.S. Dworak, Historia parafii nowobytomskiej. Z przyczynków do historii miejscowej Nowego Bytomia , Nowy Bytom 1937, s. 143-145; R. Śmiela, Dziennik Górnośląski, Katowice, 1957, s. 159-167; W. Bochnak, W służbie Bogu i ludziom. Sylwetki Ślązaków, Warszawa 1989, s. 40-52.