Stary Cmentarz - Mysłowice

Z e-ncyklopedia
kaplica na cmentarzu w Mysłowicach
kaplica na starym cmentarzu
stary cmentarz w Mysłowicach

Pierwszy cmentarz parafialny

Najstarszy cmentarz w Mysłowicach znajdował się wokół kościółka pw. Krzyża Świętego, bo i on jest najstarszy w mieście. W przeciągu wieków - jak pisze ks. Jan Kudera w swoje książce pt. Historia parafii mysłowickiej często "wracano" do tego cmentarza. W 1742 roku gdy rozpoczęto rozbudowę kościoła mariackiego - to cmentarz przy nim został zamknięty, a zmarłych grzebano właśnie przy kościółku.

Drugi cmentarz parafialny

Drugim miejscem grzebalnym był cmentarz przy kościele mariackim. Cmentarz ten miał kilkusetletnią, nieraz bardzo ciekawą historię. W 1727 roku Grzegorz Figas, obywatel miasta Mysłowice umarł w klątwie kościelnej za to, że się opierał w ogrodzeniu cmentarza wykonać furtkę. W 1753 roku czasowo nie można było korzystać z tego cmentarza, gdyż stracił on poświęcenie. Powodem był rozlew krwi na terenie cmentarza w pojedynku szlachciców Stanisława Tęgoborskiego z Korulskim z Pogonii. Niestety również ten cmentarz z czasem stał się niewystarczającym dla parafii mysłowickiej. Szczątki pogrzebanych tu przed wiekami parafian, wykopane podczas prac gruntowych, złożono w jednym, godnym miejscu na placu kościelnym. Tablicę pamiątkową: Pamięci wszystkich pogrzebanych na mysłowickim cmentarzu wokół kościoła Narodzenia N.M.P. R.I.P. Mysłowice 2023 poświęcił 28 października bp Grzegorz Olszowski.

Krypty

Miejscem grzebalnym były również podziemia kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Pierwsza wzmianka o pochówku pochodzi z 1601 roku. W następnych latach urządzono w podziemiach trzy krypty. Najstarsza, pod ołtarzem św. Antoniego przeznaczona była dla zmarłych z rodzin zamożnych. W drugiej krypcie, pod ołtarzem św. Katarzyny pochowano zmarłych z rodzin mieszczańskich. Trzecia krypta, w prezbiterium pod ołtarzem przeznaczona była dla miejscowych księży i właścicieli ordynacji mysłowickiej.

W krypcie św. Antoniego pochowani zostali: dziecko Franciszka Graynera, dziecko Jana Rychty, córka Franciszka Bibrzyckiego oraz zmarli z rodzin Paczińskich, Lipowskich z Brzezinki, Syrów, Frezerów, Szleńskich, Trepków, Schwellengraeberów, i Gutowskich. Ostatni pochówek w tej krypcie odbył się w 1813 roku. Pochowano w niej wówczas Józefę z Pełków Korulską.

W krypcie św. Katarzyny pochowani zostali: Anna Katarzyna Salomonowa, Marzena Purkopka, Agnieszka Ratuźna, Barbara Janwiska, Józef Cyganek, Jan Janwis, Tomasz Ratużny oraz zmarli z rodzin Wieczkowskich, Smaczeńskich, Kołodziejskich. Ostatni pochówek odbył się w 1818 roku. Pochowano w niej wówczas Justynę Wysocką, żonę dzierżawcy prebendy mysłowickiej.

W krypcie pod prezbiterium, pochowani są m.in.

Ostatni pochówek w tej krypcie odbył się w 1815 roku.

Cmentarz przy ul. Mikołowskiej

Kolejne miejsce grzebalne to cmentarz na skrzyżowaniu obecnych ulic Mikołowskiej i Oświęcimskiej. Uchwałę o jego założeniu podjęto w 1811 roku. 17 maja 1811 proboszcz Nyga poświęcił krzyż na tym cmentarzu. W pierwszych latach istnienia tego cmentarza notowano w Mysłowicach więcej zgonów niż narodzin: w 1831 roku wybuchła epidemia cholery, w roku 1847 - tyfus głodowy, a w 1855 roku - ponownie cholera. Cmentarz w związku z tym był kilkakrotnie powiększany, ale ciągle za mały.

Pierwsza kaplica powstała w 1858 roku. Została zbudowana przez ks. Ludwika Markiefkę. Pochowano w niej m.in. ks. Ludwika Markiefkę i prebendarza Schmidta. Na tym cmentarzu znajduje się również okazały rodzinny grobowiec - kaplica Klausów wybudowana w 1870 roku. Za odstąpienie terenu pod jej budowę kasa kościelna otrzymała 1000 talarów, które ówczesny proboszcz przeznaczył na naprawę obmurowania cmentarza. W tym grobowcu chowano później księży mysłowickich. Pochowani zostali tam: ks. Ernest Bresler, ks. Karol Lelonek, ks. Marian Spychalski, ks. Alfons Fross i ks. Zygmunt Całusiński. Obok kaplicy pochowany jest ks. proboszcz Mateusz Nyga. Jest to najstarszy grób na tym cmentarzu, pochodzący z 1839 roku.

Zaraz obok grobu ks. Mateusza Nygi stoi grobowiec znanej w mieście rodziny Kuderów, z której pochodził m.in. historyk ks. Jan Kudera. W tym grobowcu została pochowana w 1988 roku Maria Kudera, lekarka z zawodu, pisarka z zamiłowania, malarka i turystka. Mając dobry zawód, studiowała jeszcze sztuki piękne w Brukseli, od wczesnej młodości tworzyła sztuki teatralne, pisała poezje i prozę. Jej utwory były często wystawiane w prywatnej willi pisarki przez młodzież licealną. Wydała, tuż przed śmiercią, tomik poezji pt. Przywilej i wiersze z podróży. W tej rodzinnej mogile spoczęli: Bruno Kudera, zmarł w 1942 roku, adwokat, notariusz, w latach międzywojennych burmistrz Mysłowic, Kawaler Orderu Pro Ecclesia et Pontifice, bracia Stefan i Marian Kuderowie, którzy zginęli w 1944 roku oraz Joanna Kudera, zmarła w 1972 roku.

W roku 1974 na tym cmentarzu spoczął też Władysław Pochmara i jego żona Czesława. Był nauczycielem w Gimnazjum Męskim w Mysłowicach, działał czynnie w Związku Nauczycielstwa Polskiego i w Towarzystwie Miłośników Mysłowic, był prezesem miejscowego Towarzystwa Czytelni Ludowych. Przez parę lat był dyrektorem prywatnego liceum księży salwatorianów, ale powrócił do Mysłowic i pracował jako historyk w Liceum Wychowawczyń Przedszkoli. Po przejściu na emeryturę działał czynnie dla miasta. W 1962 roku wydał monografię Mysłowic.

Bibliografia

A. Sulik, Historia Mysłowic…, s. 157-158; J. Kudera, Historia parafii mysłowickiej, s. 222-230; H. Witecka, Moje miasto Mysłowice, s. 115; [1] (dostęp: 29.10.2023)