Stalmach Paweł

Z e-ncyklopedia

Stalmach Paweł (1824-1891)

StalmachPawel.jpg

Urodził się 13 sierpnia 1824 w Bażanowicach koło Cieszyna w rodzinie Jana i Zuzanny z d. Cichy. Ukończył ewangelicką szkołę powszechną i gimnazjum ewangelickie w Cieszynie, gdzie w 1842 roku założył Złączenie Polskie. Zostało potem zastąpione przez Towarzystwo uczących się języka polskiego w gimnazjum ewangelickim w Cieszynie. Ogromny wpływ na jego późniejszą twórczość i działalność miały wydarzenia z czasów jego studiów w Wiedniu, wtedy to poznał Polaków z Galicji, m.in. księcia Jerzego Lubomirskiego. Jeszcze przed powrotem do Cieszyna uczestniczył w Zjeździe Słowiańskim w Pradze, deklarując przynależność Ślązaków ze Śląska Cieszyńskiego do narodu polskiego, nie czeskiego. Związany był z "Tygodnikiem Cieszyńskim" oraz "Gwiazdką Cieszyńską". Poza redagowaniem tych pism pisywał poematy oraz prace dotyczące kultury słowiańskiej. Wydawał również broszury polemiczne, w których poruszał tematy związane z problemami narodowościowymi Górnego Śląska. Przyczynił się do powstania na Śląsku Cieszyńskim organizacji i instytucji narodowych: Złączenie Polskie (1842), Czytelni Polskiej (1848), Towarzystwa Naukowej Pomocy dla Księstwa Cieszyńskiego (1872) oraz Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego (1885). Ostatnie lata spędził na pisaniu pamiętników oraz wydawaniu własnych utworów literackich. Był ewangelikiem, jednak tuż przed śmiercią przeszedł na katolicyzm. Zmarł 13 listopada 1891 w Cieszynie. Pochowany został na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie.

Ważniejsze publikacje

  • Światło prawdy w narodowych stosunkach Śląska (1884)
  • W obronie własnej (1887)
  • Księgi rodu słowiańskiego (1889)
  • Cieszymir (1890)
  • Bój na Dobropolu (1890)
  • Pamiętniki Pawła Stalmacha (1910)

Bibliografia

J. Golec, S. Bojda, Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995, s. 215-217; W. Ogrodziński, Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Katowice-Wrocław 1946, s. 86 i nn; W. Bochnak, W służbie Bogu i ludziom. Sylwetki Ślązaków, Warszawa 1989, s. 74-85; R. Hanke, Słownik polskiego śpiewactwa Górnego Śląska od Wiosny Ludów do przełomu tysiącleci, Katowice 2001, s. 243; Pisarze Śląscy XIX i XX wieku, pr. zbiorowa pod red. Z. Hierowskiego, s. 156-160. Foto [w:] A. Bar, Karol Miarka. Studium z dziejów Górnego Śląska, Katowice 1938.