Powszechne Prawo Krajowe
Pod prawem pruskim – Allgemeine Landrecht
Relacje Kościół - państwo zostały skodyfikowane w Powszechnym Prawie Krajowym (PPK ) - Das Allgemeine Landrecht für Preußischen Staaten, które weszło w życie w 1794 roku i obowiązywało do 1848 roku.
PPK uważa się za jedno z najnowocześniejszych kodyfikacji prawa w Europie. Jego inicjatorem miał być radca Carl Gottlieb Svarez. Składał się z 19 tys. paragrafów. Celem kodyfikacji była likwidacja nadużyć prawa ze strony urzędników. W zamyśle autorów kodyfikacji, PPK miał być czytelny i zrozumiały dla przeciętnego poddanego pruskiego.
PPK zastąpiło różne źródła prawa, w tym rzymskiego i saskiego i miało na celu wprowadzić tam prawodawstwo, gdzie brakowało jego jednolitej kodyfikacji. PPK kodyfikowało prawo cywilne, rodzinne, spadkowe, gminne, kościelne, policyjne, karne i inne. Każdy szczegółowy przypadek miał zostać odpowiednio uregulowany prawem. W zakresie prawa kościelnego zapewniało wolność wyznania i sumienia, ale wszystkie kwestie kościelne poddawał nadzorowi władz państwowych. Konsekwencją PPK dla Kościoła katolickiego było umocnienie pozycji parafii jako gminy wyznaniowej, co nasuwa nieodparcie przypuszczenie, że ustawodawca mógł naśladować wzorce protestanckie. Ta tendencja jeszcze mocniej uwidoczniła się w ustawach w okresie kulturkampfu, w wyniku których wzrosła rola Zarządu Parafialnego ( Kirchenvorstand ) i Przedstawicielstwa Gminy ( Gemeinde Vertretung ) – ciał nadzorczych w stosunku do pewnych obszarów zarządu parafią, w tym szczególnie do sfery ekonomicznej. Podzielona na mniejsze, wzmocnione jednostki, diecezja stawała się tym samym podatniejsza na kontrolę ze strony różnych czynników państwowych. Nie ulega też wątpliwości, że próba rozczłonkowania na szczeblu wyższym, to jest na poziomie metropolii i całego Kościoła w granicach Prus, miała na celu wzmocnienie roli lokalnych Kościołów kosztem związków z Rzymem.
Bibliografia
Friedrich Wilhelm Ludwig Bornemann, Systematische Darstellung des Preußischen Civilrechts mit Benutzung der Materialien des Allgemeinen Landrechts, 2., verm. u. verb. Ausg, Berlin 1842. (PDF na stronie internetowej); Fotografia ze strony: ww.planet-wissen.de.
Cd.
