Polonia – dziennik

Większość tytułów prasowych pojawiających się na rynku w dwudziestoleciu międzywojennym była tak zwanymi efemerydami to znaczy czasopismami krótkotrwałymi, które były wydawane dla potrzeb społecznych, politycznych, czy ideologicznych.

W 1924 roku na rynku prasowym Górnego Śląska w wyniku stworzenia przez Wojciecha Korfantego dziennika „Polonia” doszło do przełomu. Powstał jeden z największych i najlepiej zorganizowanych koncernów prasowych. Sam Wojciech Korfanty do działania na tym polu przystąpił już w 1923 roku. Zaledwie rok później w maju 1924 roku na Górnym Śląsku stworzył spółkę wydawniczą z ograniczoną odpowiedzialnością, a w styczniu 1925 roku po dokonaniu odpowiednich zakupów stał się jej jedynym właścicielem. 27 września 1924 światło dzienne ujrzało dzieło wyżej wymienionej spółki - dziennik ogólnoinformacyjny i polityczny „POLONIA”.

Fundusze na rozwój spółki Korfanty pozyskiwał z różnych źródeł bankowych, oraz licznych spółek przemysłowych z Górnośląskim Związkiem Górniczo-Hutniczym na czele. Kwestia pozyskiwania funduszy stanowiła pewną kontrowersję dla jego otoczenia, ponieważ część środków pochodziła z kapitału niemieckiego, a to nie przysparzało mu popularności. 22 kwietnia 1927 „Polonia” spółka wydawnicza z ograniczoną odpowiedzialnością została przekształcona w Śląskie Zakłady Graficzne i Wydawnicze „Polonia” spółka akcyjna. Głównym udziałowcem posiadającym kontrolną część akcji został sam Wojciech Korfanty. Resztę udziałów otrzymali: Elżbieta Korfantowa – żona; Zbigniew Korfanty – syn; Czesław Wieniawa-Chmielewski oraz Jerzy Lewandowicz – zięciowie; Natomiast zarząd spółki stworzyli w początkowym okresie zięciowie i Konstanty Wolny. W 1928 roku w miejsce Lewandowicza wszedł Wojciech Korfanty, a w 1930 roku dołączył syn Zbigniew.

W wyniku prowadzenia złej polityki budżetowej wydawnictwa, szykanowania po 1926 roku przez władze sanacyjne, oraz ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego, wydawnictwu groził upadek. W 1933 roku dziennik „Polonia” przyniósł ponad 104 tysiące strat. Na prostą wyprowadził spółkę Stefan Olszewski, który jako główny księgowy objął kierownictwo wydawnictwa. Początkowy nakład „Polonii” sięgał ponad 40 tys. egzemplarzy - 20 maja 1925 osiągnięto nakład 40 913 egzemplarzy, a w czasach kryzysu spółki nakład ten zamykał się w granicach między 14 – 15 tys. egzemplarzy. „Polonia” była gazetą o dość sporej objętości. W dni powszednie zawierała się w 6-8 kolumnach, w niedzielę i święta było 20 i więcej kolumn, natomiast numer z 1 stycznia 1925 sięgając nakładem 75 tys. egzemplarzy i obejmując 60 kolumn był wydarzeniem w regionie. Cena dziennika w początkowej fazie ukazywania się wynosiła 10 groszy co czyniło „Polonię” najtańszym dziennikiem w regionie jednak w latach trzydziestych utraciła ten status gdyż cena wzrosła do 20 groszy za numer. Dziennik „Polonia” posiadał także dodatki. Od samego początku ukazywania się dziennika istniał „Przyjaciel Rodziny”, a od 1927 roku „Przyjaciel Dzieci” oba jednak zostały zamknięte w 1930 roku. Od 1932 roku zaczął ukazywać się dodatek niedzielny „Kultura i Życie”.

Wojciech Korfanty dbał o to, aby w wydawnictwie zatrudniać profesjonalnych dziennikarzy. W skład redakcji wchodzili: Władysław Zabawski i Jan Smotrycki – obaj ściągnięci aż z Gdańska gdzie wcześniej byli współpracownikami „Gazety Gdańskiej”, Leon Fall zajmujący się działem gospodarczym, za dział sportowy odpowiadał Stanisław Nogaj. Nadto zatrudnieni byli: Władysław Kubisz, Zofia Glińska, Mieczysław Łączkowski, Bolesław Palędzki, Józef Renik i Bolesław Surówka. Funkcję redaktora odpowiedzialnego sprawowali: od początku Władysław Zabawski, od listopada 1924 roku Władysław Chrapusta, a od 4 listopada 1925 Stanisław Nogaj. „Polonia” posiadała również licznych korespondentów i współpracowników krajowych i zagranicznych, między innymi w Wiedniu, Paryżu. Londynie i Pradze.

Sama gazeta reprezentowała profil chrześcijańsko-demokratyczny. W pierwszym numerze, w pierwszej kolumnie zostało ogłoszone wezwanie programowe pod tytułem „W Imię Boże” podpisane przez Wojciecha Korfantego, w którym czytamy: „Wysyłamy pierwszy numer pisma naszego w świat, aby służyło Społeczeństwu, Państwu i Kościołowi. Zadaniem pisma naszego będzie głosić prawdę, bronić praw interesów społecznie słabych, wyjaśniać i tłumaczyć zjawiska społeczne i polityczne celem harmonijnej współpracy wszystkich obywateli dla dobra ogółu, dla wzmocnienia naszego bytu państwowego i rozwoju myśli chrześcijańskiej w życiu publicznym.”.

Bibliografia

J. Ratajewski, Śląskie dzienniki „Polonia” i „Polska Zachodnia” w latach 1924-1939, [w:] Regionalna prasa Polska na Górnym Śląsku w latach 1845-1996. Materiały posesyjne, Katowice 1999; W. Korfanty, Naród, Państwo, Kościół. Wybór publicystyki katolicko–społecznej, Katowice, [b.r.w]; E. Balawajder, W. Korfanty. Myśl katolicko–społeczna i działalność, Katowice 2001.