Pius X

Z e-ncyklopedia

Św. Pius X (1835-1914), papież

Pius X.jpg
pomnik Piusa X, kościół w Wenecji

Pius X (Giuseppe Melchiore Sarto) urodził się 2 czerwca 1835 w Riese k. Treviso w ubogiej, wielodzietnej rodzinie listonosza Giovanniego Battisty i szwaczki (krawcowej) Margherity Sanson. Wśród świadectw o pochodzeniu ojca przyszłego papieża Piusa X, spotyka się te przemawiające za jego górnośląskim rodowodem. Początkowo uczył się u miejscowego proboszcza. Następnie (1846-1850) uczęszczał do szkoły w Castelfranco - miejscowości oddalonej 7 km od Riese. Tam też uzyskał najwyższy wyniki spośród 43 uczniów zdających w 1850 roku egzaminy końcowe. 6 kwietnia 1847 przystąpił do Pierwszej Komunii Świętej. Proboszcz parafii w Riese, by umożliwić Giuseppe Sarto przyjęcie do seminarium duchownego, zwrócił się do kard. Jakuba Monico o przyznanie stypendium pokrywającego koszty utrzymania. 19 września 1850 rozpoczął naukę w seminarium w Padwie, gdzie poświęcił się szczególnie patrologii oraz muzyce kościelnej.

18 września 1858 przyjął święcenia kapłańskie w Castelfranco. Następnie (13 XI 1858) został skierowany do pracy duszpasterskiej w Tombolo (12 km na zachód od Castelfranco). 21 maja 1867 został zatwierdzony proboszczem w Salvano (Salzano). Tam dał się poznać jako dobry gospodarz (odnowienie kościoła, założenie szkoły wieczorowej, chóru parafialnego), opiekun ubogich, światły kaznodzieja. Mianowany kanonikiem katedry w Treviso (1875), kanclerzem tamtejszej kurii i ojcem duchownym w seminarium diecezji Treviso. 16 września 1884 wyznaczono go na biskupa Mantui. Święcenia biskupie przyjął dwa miesiące później w rzymskim kościele pw. św. Apolinarego. W programie duszpasterskim zwracał uwagę na formację kandydatów do kapłaństwa, sprzeciwił się udziałowi księży w życiu politycznym. Co dwa lata przeprowadzał wizytacje kanoniczne parafii. 15 czerwca 1893 mianowany kardynałem Wenecji. 24 listopada 1894 rozpoczął pracę duszpasterską w diecezji. Nakazał wprowadzenie w seminarium diecezjalnym wykładów z historii Kościoła, nauczania społecznego papieży oraz przedmiotów biblijnych, kładł nacisk na nauczanie muzyki kościelnej. Zwracał uwagę na formację stałą miejscowego duchowieństwa, wizytował parafie.

Po śmierci papieża Leona XIII (20 VII 1903) i sprzeciwie kard. Jana Maurycego Puzyny (w imieniu cesarza Austro-Węgier) wobec kandydatury kard. Mariano Rampolli, Giuseppe Melchiore Sarto został wybrany papieżem - 4 sierpnia 1903. Myślą przewodnią pontyfikatu uczynił słowa Wszystko odnowić w Chrystusie. Podobnie, jak poprzednicy uznał się za więźnia Watykanu. Sprzeciwił się poglądom modernistycznym (dekret Lamentabili z 3 VII 1907; motu proprio Praestantia z 18 XI 1907; motu proprio Sacrorum antistitum z 1 IX 1910), agnostycyzmowi (encyklika Pascendi z 8 IX 1907). 1 września 1910 nakazał składanie duchowieństwu „przysięgi antymodernistycznej”. Zezwolił na udzielanie Pierwszej Komunii Świętej dzieciom od 7 roku życia (8 VIII 1910). Za jego pontyfikatu opracowano nowe wydania śpiewów gregoriańskich oraz liturgii godzin. W 1909 roku założył Instytut biblijny w Rzymie (Biblicum). Był prekursorem Akcji Katolickiej. Za jego pontyfikatu rozpoczęto wydawanie dziennika urzędowego Stolicy Apostolskiej Acta Apostolicae Sedis (1909). W 1913 roku przebył zawał serca. 16 sierpnia 1914 zachorował na ostre zapalenie oskrzeli. Zmarł w nocy z 20/21 sierpnia 1914 w Rzymie. Pochowany w Bazylice Świętego Piotra. Beatyfikowany 3 czerwca 1951, a następnie 29 czerwca 1954 kanonizowany przez papieża Piusa XII. Jest patronem Bractwa Kapłańskiego (Bractwo Świętego Piusa X).

  • Wspomnienie liturgiczne przypada 21 sierpnia.

Kościoły w archidiecezji katowickiej pw. św. Piusa X

Dokumenty Piusa X

Bibliografia

[Bénédictins de Paris], Vies des Saints et des bienheureux, Paris 1959, t. 13, s. 208-227; W. Hünermann, Ignis Ardens. Opowieść o Piusie X, Poznań 1996; Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga t. 12, Kraków 1937; Foto: J. Chrząszcz, Kirchengeschichte Schlesiens, Breslau 1908; R. Bazin, Papież Pius X, Kraków 1935.