Parafia Krzyża Świętego w Czułowie

Z e-ncyklopedia

Historia miejscowości

Początkowo Czułów nie istniał jako odrębna osada, gdyż w dawnych spisach miejscowości nie jest wymieniany odrębnie. Najbliższą większą osadą, do której Czułów mógł należeć były Tychy. Nawet w najstarszych zapiskach administracyjnych jest on wymieniany jako osada przynależąca do Tychów wraz z innymi wioskami. W związku z czym początkowa historia tej osady będzie wspólna dla obu miejscowości. W XV wieku wybudowano w Tychach drewniany kościółek i erygowano parafię, do której należeli katolicy mieszkający w Czułowie. W 1568 roku, w czasie reformacji, kościół przeszedł w ręce ewangelików z powodu panującej zasady cuius regio, eius religio - czyja władza, tego religia. Jednakże w 1628 roku austriacki burgrabia Karl Hannibal von Dohna nakazał ewangelickim duchownym opuścić teren ziemi pszczyńskiej, co spowodowało, że rok później tyską parafią zarządzali księża katoliccy. Wierni z Czułowa mogli na nowo uczęszczać do swojego dawnego kościoła, znajdującego się od 2 do 4 kilometrów od ich osady.

Czulow zewnatrz.jpg

Po zakończeniu II wojny światowej Czułów liczył 200 osób, dla których ks. Franciszek Brzoza - wikariusz kościoła św. Marii Magdaleny w Tychach - chciał wybudować małą kaplicę z myślą o niedzielnych nabożeństwach. Mieszkańcy Czułowa nie wykazali jednak większego zainteresowania budową kaplicy, podobnie zresztą jak ks. Jan Osyra, ówczesny proboszcz tyski.

Początki parafii

W 1974 roku nowy proboszcz w parafii św. Marii Magdaleny zapoczątkował odprawianie Mszy św. przy krzyżach znajdujących się przy drogach. W Czułowie nie było żadnego krzyża, w związku z czym ks. Ernest Grajcke i ks. Alojzy Wencepel zawiesili w nocy z 14 na 15 marca krzyż na skraju lasu sosnowego, przy którym zaczęto odprawiać nabożeństwa. W 1976 roku ks. Ignacy Nokielski otrzymał polecenie opieki duszpasterskiej nad mieszkańcami Czułowa, co wiązało się z odprawianiem w każdą niedzielę Mszy św.

Na pierwszą Mszę św. przybyło tylko czternaście osób. Z czasem liczba ta się zwiększała. Rozpoczęto więc budowanie tymczasowej, zadaszonej kaplicy, w której ustawiono ławki. Władze miasta nakazały zdemontować obiekt, ale nie miały na tyle śmiałości, aby uczynić to siłą. Mieszkańcy chętniej uczęszczali na Msze św. „pod las” niż do oddalonego o 4 kilometry kościoła św. Marii Magdaleny. Ks. Ignacy Nokielski wydzierżawił działkę graniczącą z lasem od Brunona Kontnego i uzyskał zgodę na odprawianie nabożeństw. 14 października 1977 bp Herbert Bednorz w czasie wizytacji kanonicznej w parafii św. Marii Magdaleny zachęcał mieszkańców Czułowa do modlitwy w intencji budowy kościoła. Prośbę swoją powtórzył ponownie na Pasterce 24 grudnia.

Budowa kościoła

Po uzyskaniu zezwolenia na budowę kościoła w Tychach - Czułowie, ks. Ignacy Nokielski i proboszcz parafii św. Marii Magdaleny ks. Eugeniusz Świerzy podjęli pierwsze starania o budowę kościoła. Władze nie wyraziły zgody na lokalizację kościoła w centrum Czułowa, wskazując tereny znajdujące się na peryferiach miejscowości. Prezydent Tychów dał następujące propozycje: niezabudowane tereny przy ul. Katowickiej, należące do zlikwidowanej cegielni, plac przy zbiegu ulic Narcyzów i Śląskiej oraz Zwierzynieckiej i Grabowej lub prywatna posesja, przez którą przebiegała linia wysokiego napięcia, co utrudniało ewentualną budowę.

Po licznych staraniach władze wojewódzkie wyraziły zgodę na proponowaną działkę przy ulicy Bzów. Projekt kościoła został również oprotestowany przez władze, lecz w końcu został zatwierdzony 15 maja 1979. W trakcie negocjacji trwających 13 miesięcy, zlecono wykonanie projektu mgr inż. arch. Antoniemu Czernowi, który przygotował pięć projektów. Powierzchnia kościoła nie powinna przekraczać 600 m.kw. Taki metraż miało oratorium znajdujące się przy kościele św. Marii Magdaleny. Jednak architekt tak zaprojektował bryłę, że w każdym momencie można było dobudować dwa duże balkony. Konstruktorem kościoła został mgr inż. Jan Maniura, projektantem wnętrza Jerzy Egon Kwiatkowski i mgr inż. Marek Berman. Budowę rozpoczęto 11 lipca 1979. Ludzie byli chętni do pracy, gdyż w kronice parafialnej można znaleźć zapis o obecności 130 osób na budowie. Kościół stanął pod dachem 15 marca 1980. W kwietniu rozpoczęto prace wykończeniowe. Równolegle do tych prac rozpoczęto dobudowywanie salek katechetycznych, połączonych z bryłą kościoła. 13 września 1980 kościół został konsekrowany, a ks. Nokielski został mianowany pierwszym proboszczem nowo erygowanej parafii (dekret z dnia 1 października 1980). W czasie Pasterki tego samego roku bp Józef Kurpas przekazał parafii relikwie Krzyża Świętego. Dom katechetyczny i probostwo zostały oddane do użytku na początku roku szkolnego 1982-1983. W 1993 roku parafia przystąpiła do budowy dzwonnicy. Organy pochodzące z katowickiej katedry wybudował Henryk Jan Botor, wykładowca krakowskiej Akademii Muzycznej. Na uwagę zasługują powstałe w 2024 roku nowe obrazy - stacje Drogi Krzyżowej, których autorem jest prof. Antoni Cygan.

Przy kościele działa parafialny chór "Cantate Deo".

29 października 2017 parafia otrzymała dar - relikwie I stopnia św. Jana Pawła II. Dar ten przywiózł i wprowadził osobiście wieloletni sekretarz Ojca Świętego abp Mieczysław Mokrzycki.

Proboszczowie

Bibliografia

Dekret erekcji parafii pod wezwaniem Św. Krzyża w Tychach-Czułowie, WD 1981, nr 12, s. 298; J. Wycisło, Powstanie i rozwój parafii Krzyża Świętego w Tychach Czułowie1980-2005, Katowice 2005; A. Burda, Zaczęło się od krzyża przy sośnie, GN 2004, nr 13, s. 28; Schematyzm (1986).