Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Karchowicach

Karchowice to wieś sołecka nad rzeczką Dramą, w powiecie tarnogórskim, w gminie Zbrosławice. W 1295 roku w kronice Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis jest wymieniona jako Karchowitz polonico.

Parafia w Karchowicach istniała w XV wieku, ale pod koniec tegoż stulecia została zlikwidowana. Wtedy to kościół w Karchowicach został filialnym, najpierw parafii w Pyskowicach, a potem w Ziemięcicach. Parafię w Karchowicach ponownie wydzielono w 1942 roku. Czas powstania budowli jest określany na 1500 rok. W 2008 roku przeprowadzono badania dendrochronologiczne zachowanej więźby dachowej, które wykazały, że belki znad prezbiterium pochodzą z 1421 roku, a znad nawy z roku 1426. Może to oznaczać, że kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej został zbudowany w XV wieku. Ostatnie badania wykazały, że więźba dachowa jest najstarszą spośród wszystkich zachowanych na Górnym Śląsku. Wieża pochodzi z początku XIX wieku. W następnych latach kościół powiększono o kaplicę i kruchtę.

Kościół jest orientowany, murowany z kamienia. Od strony zachodniej jest wieża, przykryta ostrosłupowym hełmem. Dalej znajduje się szeroka nawa i węższe, zamknięte prostokątnie prezbiterium, z przylegającą zakrystią. Do nawy przylega kaplica. W grudniu 2007 roku przeprowadzono badania odkrywkowe na obecność warstw malarskich. Prace trwały trzy lata i przeprowadzone były przez konserwatorów dzieł sztuki, Agnieszkę i Tomasza Trzosów. Odsłonięto późnogotycką polichromię, pokrywającą ściany prezbiterium. Przedstawia ona sceny Pasji Chrystusa oraz postać św. Krzysztofa. Oprócz tego zwracają uwagę: gotyckie sakramentarium, tabernakulum w ołtarzu głównym, pochodzące z XVIII wieku oraz późnobarokowe ołtarze boczne i XIX-wieczna ambona. Witraże wykonano w XX wieku.

Zgodnie z dokumentacją, 16 września 1979 konsekracji kościoła dokonał bp Wacław Wycisk z Opola.

5 czerwca 2023 bp Andrzej Iwanecki pobłogosławił odrestaurowane, sześciogłosowe organy piszczałkowe firmy Rieger z 1932 roku. Ich generalny remont przeprowadzili: organmistrz Damian Wyleżoł z Bogdanem Stępniem, organistą katedry gliwickiej.

10 czerwca 2023 konsekracji ołtarza dokonał bp Sławomir Oder. W ołtarzu złożono relikwie błogosławionych męczenników, franciszkanów, Zbigniewa Strzałkowskiego i Michała Tomaszka. Ołtarz, ambonkę i chrzcielnicę zaprojektował prof. Jan Rabiej, a wykonała firma Marmur-Dulemba z Kobielic. Zostały one sfinansowane m.in. z daru jubileuszowego na 25-lecie kapłaństwa proboszcza parafii, ks. Roberta Czornika w 2020 roku i sukcesywnych ofiar parafian.

Warto podkreślić, że kościół w Karchowicach jest jednym z najstarszych kościołów w diecezji gliwickiej i na Górnym Śląsku, będący perłą architektury sakralnej woj. śląskiego. Posiada wielką wartość artystyczną i historyczną, o dużym znaczeniu dla polskiej kultury.

Kościół jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych woj. śląskiego.

Proboszczowie

ks. Gerard Wencel (1970-1978)
ks. Robert Czornik (2014-nadal)

Bibliografia

Oprac. MC; J. Pilch, Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Wydawnictwo Arkady, 2006; J. Schmidt, Kościoły Ziemi Gliwickiej. Kościoły Gliwickie, Gliwice 2002; [1] (dostęp: 25.11.2024); [2] (dostęp: 25.11.2024)