Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Kotach

Miejscowość Koty to stare osiedle hutnicze, gdzie od średniowiecza aż do połowy XIX wieku czynne były piece wytapiające żelazo. Nazwa Koty wywodzi się od osoby o nazwisku Kot, który w wiekach średnich posiadał taki zakład. Teren wsi w administracji kościelnej należał do starej parafii Wielowieś, a Koty miały swój kościół filialny zbudowany ok. 1530 roku.

Kościołem w Kotach w XVI i XVII wieku zarządzali luteranie. Drewniany kościół rozebrano w 1714 roku, po wzniesieniu nowego. Już wcześniej, w 1687 roku hrabia Jan Franciszek Verdugo rozpoczął starania o utworzenie odrębnej parafii w Kotach. 13 czerwca 1687 bp Karol Franciszek Neander erygował tutejszą parafię przy istniejącym już drewnianym kościele. Pierwszym proboszczem był ks. Paulus Nicolaides, rezydujący w Tworogu. Drewniany, XVI-wieczny kościół był ruiną. Hrabia Verdugo zwlekał z budową nowego kościoła i nie zrealizował planów, gdyż zmarł w 1712 roku. Wolę ojca spełnili jego synowie, Leopold i Zygfryd Verdugo, budując w 1714 roku kościół z kamienia i cegieł. Kościół został poświęcony w 1718 roku przez dziekana z Toszka, ks. Franciszka Lorina i proboszcza z Wiśnicz, ks. Gotfryda Miklisa, na mocy dekretu konsystorza biskupiego we Wrocławiu. Był w stylu barokowym, ale miał wady budowlane i po kilkunastu latach mury zaczęły pękać i groziło zawaleniem sklepienia. W latach 1763-1774 kościół był nieczynny. Gruntownego remontu, wzmocnienia budowli zewnętrznymi przyporami dokonał hrabia Franciszek Józef Colonna. W 1823 roku wyremontowano wieżę, wieńcząc ją krzyżem. W 1882 roku powiększono stary, przykościelny cmentarz, a ogrodzono go murem dopiero w 2000 roku. Na cmentarzu stoi kamienna grupa "pasyjna", a przy murze kościelnym stoi kamienny krzyż z napisem: STAT CRUX DUM VOLVITUR ORBIS.

Remontów kościoła było kilkanaście, przy ostatnim odnowiono zabytkowe ołtarze boczne. W 1959 roku w wyremontowanej wieży zawieszono nowe dzwony, które konsekrował bp Wacław Wycisk.

Wyposażenie kościoła jest późnobarokowe. Zwracają uwagę ołtarz główny i ołtarze boczne, poddane pracom renowacyjnym.

W XIX wieku znaczenie Kotów zmalało i tutejszy kościół stał się Mater adiuncta, przyłączonym do parafii w Tworogu. Parafię w Kotach przywrócono w 1920 roku.

Księgi metrykalne: chrztów (1765-1817), ślubów (1765-1821), zgonów (1765-1800). Następne wpisy do ksiąg rozpoczynają się w 1921 roku i prowadzone są do dziś. Księgi metrykalne, zawierające wpisy za "brakujące" lata znajdują się w parafii św. Antoniego z Padwy w Tworogu.

• Filia kościoła to Kaplica Bożego Grobu w Potępie poświęcona w 1672 roku.

• Kościół wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych woj. śląskiego.

Proboszczowie

• ks. Paulus Nicolaides pierwszy proboszcz (1687-?)
• ks. Henryk Gawelczyk (1964-1999)
• ks. Marcin Kwoczała (1999-nadal)

Bibliografia

Oprac. MC; Gość Gliwicki 38/2018