Parafia św. Anny w Lędzinach

Z e-ncyklopedia
Ledziny Annastary.jpg
Ledziny Anna25.jpg
Ledziny Anna26.jpg

Historia

Współczesne Lędziny to 16-tysięczne miasto gminne, położone w południowo-wschodniej części Wyżyny Śląskiej w powiecie bieruńsko-lędzińskim. Nazwa „Lędziny” wywodzi się ze starosłowiańskiego określenia ziemi nieuprawnej ani nieporosłej lasem. Początki osadnictwa na tym terenie sięgają prawdopodobnie IX lub X wieku. Do XVI wieku funkcjonował podział wsi na dział klasztorny, stanowiący dobra kościelne i dział książęcy, zwany także kameralnym, dziedziczony przez książęta raciborskie. W 1555 roku część klasztorną wcielono do dóbr kameralnych majoratu pszczyńskiego, a w czasie najazdu szwedzkiego została całkowicie spalona i nie podjęto się jej odbudowy. Prawa miejskie Lędziny posiadały w latach 1966-1975 oraz ponownie od 1991 roku.

Pierwotna parafia Lędziny zorganizowana była wokół kościoła pw. św. Klemensa na Górce, jednak już na przełomie XV i XVI wieku działalność duszpasterska skupiała się wokół probostwa położonego w dole wsi. Tam też wzniesiono kaplicę-chrzcielnicę, a następnie kościół pod wezwaniem św. Anny, który z czasem przejął funkcje parafialne.

Nowy kościół i parafia

W latach 60. XX wieku w związku z postępującym rozwojem górnictwa i urbanizacją terenu, podjęto starania o utworzenie kolejnej parafii w Lędzinach poprzez oderwanie kościółka pw. św. Anny od przynależności do parafii św. Klemensa. Władze komunistyczne skutecznie blokowały jednak tego typu przedsięwzięcia, toteż podział parafii następował stopniowo. Dekretem Kurii Biskupiej w Katowicach z dnia 15 sierpnia 1978 powołano stację duszpasterską przy kościele pw. św. Klemensa na Górce. We wrześniu 1979 roku zaprowadzono nowe księgi parafialne dla kościoła pw. św. Klemensa, dotychczasowe wspólne księgi pozostawiając przy kościele pw. św. Anny. 31 sierpnia 1981 na mocy dekretu bpa Herberta Bednorza dokonano podziału parafii Lędziny na dwie odrębne parafie. Funkcję kościoła parafialnego pierwotnej parafii lędzińskiej przyjął kościół pw. św. Klemensa, natomiast z dniem 13 września 1981 erygowano parafię św. Anny. Pierwotnie parafia obejmowała obszar niemalże całych obecnych Lędzin. W 1996 roku ze wschodniej części terenu parafii św. Anny wydzielono parafię Matki Bożej Różańcowej, na rzecz której także w 2004 roku oderwano kolejne obszary. Obecnie parafia liczy 3400 wiernych głównie z dzielnicy Zamoście.

Pierwsza wzmianka o istnieniu drewnianej kaplicy przy probostwie w Lędzinach pochodzi z protokołu wizytacji kanonicznej z 1598 roku. Powstanie jej należy wiązać zapewne z rozwojem kultu św. Anny, który na Śląsku miał miejsce w XVI wieku i zaowocował budową licznych obiektów sakralnych pod tym wezwaniem. W pierwszym okresie uposażenie tej kaplicy stanowiła jedynie chrzcielnica, krzyż i kamienny ołtarz. W XVII wieku kaplicę rozbudowano, tworząc niewielki drewniany kościół z trzema ołtarzami, drewnianą wieżą oraz krużgankami. W tej postaci, z niewielkimi zmianami kościółek zachował się do maja 1923 roku, kiedy to spłonął od uderzenia pioruna. W 1945 roku ówczesny proboszcz, ks. Jan Klyczka rozpoczął starania o budowę tymczasowego kościoła, przystosowując do tego celu poniemiecki barak ofiarowany przez starostwo pszczyńskie. Konsekracji tego kościoła dokonał bp Stanisław Adamski 14 października 1945.

Po erygowaniu parafii św. Anny, powstała potrzeba zastąpienia tymczasowego kościoła barakowego nowym kościołem. Zgodę na budowę parafia otrzymała 25 marca 1984, a rok później, 8 września rozpoczęto prace budowlane. Architektami kościoła zostali mgr inż. Józef Kuklok-Opolski oraz mgr inż. Leszek Witański, a kierownictwo budowy objął mgr inż. Jerzy Manjura. Kamień węgielny pod budowę kościoła - kawałek skały wyciętej z grobu św. Piotra - poświęcił w 1985 roku papież Jan Paweł II, zaś uroczystego aktu wmurowania kamienia dokonał 25 lipca 1992 budowniczy kościoła, proboszcz ks. Henryk Głuch. Kościół uroczyście konsekrował 20 października 1992 abp Damian Zimoń, jednak prace wykończeniowe trwały do 2002 roku. Murowany kościół jednorazowo może pomieścić 2500 osób, jest bardzo strzelistą bryłą. W ołtarzu głównym znajduje się lipowa figura św. Anny z Maryją autorstwa Zenona Kaczmarzyka. Jej podstawę stanowi tabernakulum i Najświętszy Sakrament. Przestrzeń okien nad chórem wypełnia witraż przedstawiający Scenę z objawienia Matki Boskiej w Fatimie i cud Słońca. Na witrażach są także przedstawione tajemnice Różańca Świętego, św. Jan Chrzciciel oraz św. Barbara. Cztery okna z witrażami to wizerunki czterech Ewangelistów. W parafii jest bardzo żywy kult Matki Boskiej Fatimskiej, działa także osiem kręgów Domowego Kościoła, Różaniec Misyjny, katecheza dla dorosłych - otwarta grupa formacyjna Credo, a także bardzo aktywna grupa ministrantów.

Cmentarz

Boromeuszki

Od 1904 roku na terenie parafii św. Anny znajduje się klasztor zgromadzenia sióstr boromeuszek. Pierwsze siostry przybyły do Lędzin z Trzebnicy w okolicy Wrocławia i zamieszkały w ofiarowanym starym budynku. Nowy klasztor ufundował w latach 1905-1906 ówczesny proboszcz parafii w Lędzinach ks. Karol Wrazidło.

Proboszczowie

Bibliografia

Dekret dot. zmiany granicy parafii, RAA 1924, nr 19, s. 90; Archiwum parafii św. Anny w Lędzinach, Kronika [parafii św. Anny w Lędzinach], z lat 1981-2005; Kronika [parafii Lędziny] z lat 1903-1992; L. Musioł, Lędziny. Monografia historyczna, Maszynopis ze zbiorów parafii św. Anny w Lędzinach, t. 1 i 2, 1945; Powiat bieruńsko-lędziński. Wspólnota samorządowa, środowisko przyrodnicze, dziedzictwo językowo-kulturowe, życie religijne, red. D. Walencik, Bieruń 2008; O. Spiralski, 800-letnie Lędziny. Zarys dziejów, Katowice 1964; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 180-181; Lędziny. Zarys dziejów, red. F. Serafina, Lędziny 1998 [parafia katolicka s. 34-36, 66-76, 103-115, 238-246, 334-346, 446-451, 541-542]; D. Zimoń, Dekret dotyczący zmiany granic parafii świętej Anny i parafii Matki Bożej Różańcowej w Lędzinach, WA 2004, nr 7-8, s. 312; H. Głuch, Trzeci kościół św. Anny w Lędzinach, WA nr 6, s. 307-309; A. Burda, Na żniwne farorz jedzie bryczką, GN 2003, nr 31, (dodatek katowicki), s. 28; Gość Niedzielny, 6 sierpnia 2023, nr 31/1633, Archidiecezja katowicka, s. VI-VII