Ofiary Marszu Śmierci w Książenicach

Z e-ncyklopedia
Ksiazenice mogila31.jpg
Ksiazenice mogila 21.jpg

Mogiła umiejscowiona na książenickim cmentarzu upamiętnia ofiary Marszu Śmierci, zastrzelone przez oddziały SS w pobliskim lesie.

18 i 19 stycznia 1945 z obozu Auschwitz-Birkenau zostało przeniesionych ok. 2,5 tys. więźniów. Po przejściu prawie 60 km na mrozie sięgającym 20 stopni zostali oni załadowani do otwartych wagonów kolejowych i wywiezieni w kierunku III Rzeszy. 22 stycznia w miejscowości Młyny części więźniów udało się uciec do pobliskiego lasu. Wielu z nich zostało wytropionych przez żołnierzy i zastrzelonych, a ich ciała pozostawiono. Grupę 45 z nich pochował na miejscowym cmentarzu proboszcz z Książenic ks. Paweł Ryś razem z grabarzem Wystupem. Pochówków dokonano 26 stycznia i 12 lutego 1945. W miejscu tym następnie postawiono tablicę pamiątkową. Na polecenie proboszcza grabarz spisał numery pochowanych więźniów. Dzięki temu ustalono, iż byli oni w większości Żydami pochodzącymi z Węgier, Holandii, Francji, Jugosławii i Polski. Unikalny dokument znajduje się obecnie w Muzeum Państwowym w Oświęcimiu. 20 maja 2008 na mogile ofiar Marszu Śmierci postawiono dwie dodatkowe tablice, ufundowane przez jerozolimski instytut Yad Vashem. Umieszczono na nich nazwiska tych spośród 45 pomordowanych, których nie udało się ustalić w oparciu o zbiory archiwum obozowego. Ponadto na tablicy w trzech językach umieszczono inskrypcję informującą o zbrodni z 1945 roku. Uroczystościom patronowała Ambasada Izraela w Polsce. Przybyli na nią członkowie rodzin pomordowanych, którzy zmówili kadisz, hebrajską modlitwę za zmarłych.

Bibliografia

A. Żukowski, A. Gudzik, Szlakami Zielonego Śląska 1, Czerwionka-Leszczyny 2010, s. 196; Kronika Parafialna; E. Wojaczek, Pamięć wyryta w marmurze, "Dziennik Zachodni" 2008, s. 9; D. Jądro, Książenice. Pomodlili się przy grobie dziadka. Tablice pamięci Shoah, "Nowiny" 2008, nr 22 (2653), s. 11; Tenże, Przywrócona tożsamość, "Kurier" 2008, nr 6 (209) / 2008, s. 6.