Misje franciszkańskie na Górnym Śląsku w XIX wieku

Aktywność misyjną, a później rekolekcyjną franciszkanów na Górnym Śląsku wyznaczały daty ich pobytu na Górze Św. Anny. Po sekularyzacji w 1810 roku franciszkanie zostali zmuszeni do opuszczenia Góry Św. Anny. Powrócili na nią dopiero w roku 1859 roku. Przełomowym momentem w działalności franciszkanów było wstąpienie do zakonu w 1860 roku księdza diecezjalnego, byłego wicerektora seminarium duchownego we Wrocławiu, ks. Józefa Kleinwächtera. W latach sześćdziesiątych o. Atanazy Kleinwächter i o. Władysław Schneider byli jedynymi franciszkanami na Górnym Śląsku mówiącymi po polsku. Ojciec A. Kleinwächter okazał się inicjatorem wszelkich przedsięwzięć misyjnych i rekolekcyjnych.

Pierwsze akcje misyjne poprowadzili franciszkanie w parafiach, które były im znane głównie z pielgrzymek na Górę Św. Anny. W latach 1861 - 1872 o. Atanazy Kleinwächter wraz z o. Ambrożym oraz o. Wolfgangiem przeprowadzili na Górnym Śląsku pięć misji w następujących parafiach: Bytom (1863, 1864 ), Miasteczko (1871, 1872), Bielszowice (1872). Do pomocy włączył się również o. Osmund Laumann. W Bytomiu organizowano oddzielne misje dla Polaków, oddzielne dla Niemców.

W 1872 roku działalność misyjną franciszkanów przerwał kulturkampf, a franciszkanie zostali zmuszeni do opuszczenia granic państwa pruskiego. Pierwsza misja po ustaniu ostrego kursu kulturkampfu została przeprowadzona przez o. Atanazego Kleinwächtera i o. Osmunda Laumanna w 1882 roku (Miasteczko). W misjach prowadzonych przez franciszkanów po kulturkampfie brali udział: o. Atanazy, o. Korneliusz Cyron i o. Franciszek Czech.

Kazania misyjne głoszone przez franciszkanów miały charakter katechizmowy. Wprowadzono nauki stanowe. Misje trwały od ośmiu dni do dwóch tygodni. W ciągu dnia głoszono przeciętnie trzy kazania. Misjom towarzyszyła generalna komunia wszystkich wiernych.

Cechą charakterystyczną misji franciszkańskiej było upowszechnianie idei franciszkańskiej przez zakładanie w parafiach III zakonu franciszkańskiego, krzewienie trzeźwości szczególnie po 1890 roku, a także upowszechnianie nabożeństwa drogi krzyżowej. Plan misji przewidywał przygotowanie parafian do spowiedzi i generalnej Komunii św. Aktywność misyjna franciszkanów przejawiała się głównie w prowadzeniu misji ludowych, mniej w rekolekcjach stanowych i specjalnych, przeznaczonych dla wąskich grup w parafii.

Bibliografia

J. Myszor, Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1821-1914, Katowice 1991, s. 128-129.