Mikołaj IV (1227-1292), papież
Girolamo Masci urodził się 30 września 1227 w Lisciano k. Ankony we Włoszech, w skromnej rodzinie urzędniczej. Wcześnie wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych, studiował w Asyżu i Perugii. W wieku 45 lat został prowincjałem w Dalmacji oraz legatem papieskim w Konstantynopolu, którego zadaniem było zaproszenie przedstawicieli Kościoła greckiego na Sobór Lyoński II. Masci był człowiekiem skromnym i bezkonfliktowym. W 1274 roku został wybrany na generała zakonu zastępując Bonawenturę. Papież Mikołaj III mianował go w 1278 roku kardynałem-prezbiterem, a później za sprawą papieża Marcina IV był już kardynałem-biskupem Palestriny. Zwołane po śmierci Honoriusza IV konklawe trwało blisko 11 miesięcy. Obrady zostały zawieszone z powodu panującego upału, w następstwie którego zmarło sześciu kardynałów. Po wznowieniu obrad, 22 lutego 1288 wybrano kard. Girolamo Masciego, który dwukrotnie odmawiał przyjęcia urzędu papieskiego. Na cześć swojego protektora przybrał imię Mikołaja IV. Jednak po wyborze, z powodu sporu między rodami Colonnów i Orsinich, zmuszony był do opuszczenia Rzymu i ucieczki do Rieti, gdzie głosił bullę Coelestis altitudo potentiae, która umożliwiała przekazywanie połowy dochodów Stolicy Apostolskiej do Kolegium Kardynałów, jako wynagrodzenie za pracę. Za jego pontyfikatu chrześcijanie utracili swoje własności w Ziemi Świętej. W 1289 roku Arabowie podbili Trypolis, a w roku 1291 sułtan Al-Aszraf Chalil zdobył Akkę. Papieskie apele nawołujące do zorganizowania krucjaty nie odniosły skutku, co doprowadziło do upadku ostatnich enklaw w Palestynie. Papież Mikołaj IV znany jest ze swojego zaangażowania na rzecz misji. Podczas pontyfikatu kierował misjonarzy do pracy na Dalekim Wschodzie, co doprowadziło do ustanowienia Kościoła katolickiego w Chinach. Franciszkańscy misjonarze posyłani byli także na Bliski Wschód i Bałkany. Mikołaj IV znany był także jako mecenas sztuki i kultury. Z jego inicjatywy założono uniwersytety w Lizbonie i Montpellier oraz przebudowano rzymskie Bazyliki: Świętego Jana Chrzciciela na Lateranie i Matki Bożej Większej, obok której wybudował swoją rezydencję. Jego pontyfikat trwał blisko 4 lata. Mikołaj IV zmarł 4 kwietnia 1292 i został pochowany w skromnym grobowcu w Bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie.
Bibliografia
R. Fischer-Wollpert, Leksykon Papieży, Kraków 1990, s. 114; Encyklopedia katolicka, t. 12, Lublin 2008, kol. 985; K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 223-225; R. Monge, Leksykon papieży, Kraków 2008, s. 384; H. Stadler, Leksykon papieży i soborów, Warszawa 1992, s. 208; B. Kumor, Historia Kościoła, t. 3, Lublin 1976, s. 129-130.
