Mikołaj II (ok. 1010-1061), papież
Gerhard z Burgundii urodził się ok. 1010 roku w Chevron w Burgundii. Od 1045 roku był biskupem Florencji. Po śmierci Stefana IX był typowany przez mnicha Hildebranda (przyszłego Grzegorza VII) na następcę tronu papieskiego, jednak rzymskie stronnictwo arystokratyczne Tuskulańczyków obwołało następcą zmarłego Stefana IX biskupa Jana z Velletri, który przyjął imię Benedykta X. Hildebrand, chcąc uniezależnić papiestwo od wpływów rzymskiej arystokracji oraz nadać rozmach odnowie Kościoła, wykazał wraz z Piotrem Damianim nieważność wyboru Jana z Velletri. Za zgodą cesarza przystąpiono w Sienie do nowego wyboru papieża, którym został biskup Florencji – Gerhard (6 grudnia 1058). Nowy papież przyjął imię Mikołaj II. W styczniu 1059 roku Mikołaj II zwołał w Sutrii synod, który uznał wybór Benedykta X za nieważny. Tymczasem Benedykt X opuścił Rzym, co pozwoliło Mikołajowi II na uroczystą intronizację w Wiecznym Mieście 24 stycznia 1059. W tym samym roku Mikołaj II zwołał synod, który miał poprowadzić do odnowy Kościoła. Wzięło w nim udział 113 biskupów. Na synodzie wydane zostały surowe dekrety przeciwko symonii i podkreślone zostało żądanie, by kapłani żyli w celibacie. Synod uchwalił również dekret w sprawie wyboru papieża: prawo do wysuwania propozycji mieli mieć kardynałowie-biskupi, a wstępne propozycje mieli przedstawiać kardynałom-prezbiterom i kardynałom-diakonom, do których należało prawo do wyboru papieża. Reszcie duchowieństwa oraz ludowi, którym wybór miał być obwieszczony, zostawiono tylko prawo aklamacji. Cesarz natomiast miał już odtąd dysponować prawem do proponowania kandydata, a jedynie prawem do jego akceptacji. Kolegium kardynalskie urosło do rangi właściwego gremium wyborczego. Mikołaj II dążył również w czasie swojego pontyfikatu do pokoju z Normanami w południowej Italii. W 1059 roku papież zawarł sojusz z Ryszardem z Aversa i Robertem Guiskardem, którzy stali się wasalami papieża. W Niemczech uznano to za naruszenie suwerennych praw cesarskich, gdyż ziemie książąt były wcześniej lennami cesarza. Doszło więc do zerwania dobrych stosunków Państwa Kościelnego z dworem niemieckim. W 1061 roku w Wormacji niemieccy biskupi orzekli, iż sprawowanie urzędu przez Mikołaja II jest nieważne i nieobowiązujące. Papież Mikołaj II zmarł 19 lub 27 lipca 1061.
Bibliografia
R. Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1996, s. 50-51; K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 146-148; EK, t. 12, Lublin 2013, kol. 982-983.
